TAMLAYAN (-İN) HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI

УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ -

TAMLAYAN (-İN) HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI

yer gösteren edatlar                                                                                                    

óколо edatının kullanılması                                                                                        

óколо edatının diğer kullanılma durumları                                                                     

вóзле edatının kullanılması                                                                                        

у edatının kullanılması                                                                                                

у edatının diğer kullanılma durumları                                                                             

UYGULAMA – 22                                                                                                                   

вокрýг edatının kullanıldığı yerler                                                                                

вдоль edatının kullanıldığı yerler                                                                                 

мEмо edatının kullanıldığı yerler                                                                       

посредE edatının kullanıldığı yerler                                                                              

средE edatının kullanıldığı yerler                                                                                  

напрóтив edatının kullanıldığı yerler                                                                            

прóтив edatının kullanıldığı yerler                                                                                

внутрE/вне edatlarının kullanıldığı yerler                                                                      

UYGULAMA – 23                                                                                                                   

yön bildiren edatlar                                                                                                     

из (Eзо) edatının kullanıldığı yerler                                                                               

из (Eзо) edatının diğer kullanılma durumları                                                                  

с (со) edatının kullanıldığı yerler                                                                       

с (со) edatının diğer kullanılma durumları                                                                      

из-за edatının kullanıldığı yerler                                                                       

из-под edatının kullanıldığı yerler                                                                                

от (óто) edatının kullanıldığı yerler                                                                               

от (óто) edatının diğer kullanılma durumları                                                                  

UYGULAMA – 24                                                                                                                   

UYGULAMA – 25                                                                                                                   

zaman bildiren edatlar                                                                                                 

с (со) edatının kullanılması                                                                                          

от (óто) edatının kullanılması                                                                                      

до edatının kullanılması                                                                                              

до edatının diğer kullanılma durumları                                                               

пóсле edatının kullanılması                                                                                        

наканýне edatının kullanıldığı yerler                                                                            

средE (средь) edatının kullanıldığı yerler                                                                     

UYGULAMA –26                                                                                                                   

sebep bildiren edatlar                                                                                                  

из-за edatının kullanıldığı yerler                                                                       

из edatının kullanılması                                                                                                           

от (óто) edatının kullanılması                                                                                      

с (со) edatının kullanılması                                                                                          

UYGULAMA –27                                                                                                                   

amaç bildiren edatlar                                                                                                  

для edatının kullanıldığı yerler                                                                                     

рáди edatının kullanıldığı yerler                                                                       

от (óто) edatının kullanılması                                                                                      

UYGULAMA –28                                                                                                                   

без (бéзо) edatının kullanılması                                                                                  

UYGULAMA –29                                                                                                                   

крóме edatının kullanıldığı yerler                                                                                 

вмéсто edatının kullanıldığı yerler                                                                                

UYGULAMA – 30

Diğer hallerle karşılaştırıldığında, en çok edat -İN HALİ’nde kullanılmaktadır. 

Bunları da aşağıdaki kategorilerde toplamak mümkündür.

ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ МЕСТА - YER GÖSTEREN EDATLAR

óколо шкóлы                                        okulun yakınında

вóзле дóма                                           evin yanında

у дверE                                                 kapının yanında

вокрýг лéса                                          ormanın çevresinde

вдоль рекE                                           ırmak boyunca

мEмо вокзáла                                       garın önünde (geçip gitme)

средE друзéй                                        arkadaşlar arasında

посредE зáла                                       salonun ortasında

прóтив дверE                                       kapının karşısında

напрóтив дверE                                   kapının karşısında

внутрE квартEры dairenin içinde

вне сáда                                               bahçenin dışında

Şimdi de bu edatların cümle içinde kullanılışlarını inceleyelim.

ОКОЛО EDATININ KULLANILMASI

- Где нахóдится ваш дом?                   - Eviniz nerede bulunmaktadır?

- Наш дом нахóдится óколо                 - Bizim evimiz okulunun yakınında

шкóлы.                                                  bulunmaktadır.

В кóмнате óколо крéсла стоEт стол.   Odada koltuğun yakınında masa duru-

                                                              yor.

На стенé óколо лáмпы висEт              Duvarda lambanın yakınında resim

картEна .                                              asılıdır.

На столé óколо учéбника лежEт         Masanın üstünde, ders kitabının

тетрáдь.                                                yakınında defter duruyor.

Около стáнции есть хорóший             İstasyonun yakınında iyi bir restoran

ресторáн.                                             var.

Около клýба был стáрый                    Kulübün yakınında eski bir sinema vardı.

кинотеáтр.

Около пóезда бGло мнóго нарóду.     Trenin yakınında çok halk/insan vardı.

В теáтре онá сéла óколо менH.          O tiyatroda benim yanıma oturdu.

Нóчью пионéры сидéли óколо           Geceleyin izciler ateşin yanında

кострá.                                                  oturuyorlardı.

ОКОЛО EDATININ DİĞER KULLANILMA DURUMLARI

Miktar, mesafe veya zaman bildiren sözcüklerle kullanılan óколо edatı “yaklaşık olarak,” “-e kadar” anlamına gelir.

- Скóлько приблизEтельно                  - Yaklaşık olarak kaç km geçtiniz?

киломéтров вы прошлE?

- Мы прошлE óколо пятE                      - Yaklaşık olarak 5 km geçtik.

киломéтров.

Я прочёл óколо ста странEц кнEги.     Kitabın yaklaşık olarak 100 sayfasını

                                                              okudum.

Мы вGнуждены бGли ждать тебH       Seni neredeyse 6 saat beklemek zorun-

óколо шестE часóв!                              da kaldık!

Мы пришлE домóй óколо                     Biz saat beş gibi eve geldik.

пятE часóв.

Aynı anlama gelen почтE sözcüğü óколо edatının yerine kullanılabilir.  ПочтE edatından sonra gelen isimler -İ HALİ’nde kullanılırlar. 

Онá разговáривала по телефóну       O neredeyse iki saat telefonda konuştu.

почтE два часá.

Я остáлся у моегó дрýга почтE            Arkadaşımda yaklaşık olarak bir ay

мéсяц.                                                   kaldım.

Он съел почтE весь торт.                    O neredeyse bütün pastayı yedi.

Мы хотEм обойтE почтE всю                Biz bütün köyü dolaşmayı düşünüyoruz.

дерéвню.

Вчерá онE прошагáли почтE                Dün onlar neredeyse 30 km yürüdüler.

трEдцать киломéтров.

Fiillerle kullanıldığında “hemen hemen, neredeyse” anlamında kullanılır.

Я почтE написáл доклáд.                     Raporumu hemen hemen yazdım.

Мы почтE пришлE.                                Neredeyse geldik.

Я не спал почтE ночь.                         Bu gece neredeyse hiç uymadım.

Он почтE закóнчил читáть кнEгу.        Kitabı okumayı hemen hemen bitirdi.

ВОЗЛЕ EDATININ KULLANILMASI

Yer bildirmede óколо edatı gibi “yanında, yakınında” anlamında kullanılır.

- Где ты живёшь?                                 - Nerede oturuyorsun?

- Я живý вóзле шкóлы.                        - Okulun yanında oturuyorum.

Вóзле лéса, на горé, стоHл стáрый    Ormanın yakınında, dağda, ahşaptan

деревHнный дом.                                yapılmış eski bir ev vardı.

Онá сéла вóзле учEтеля.                     O öğretmenin yanında oturdu.

Мы хотEм встрéтиться вóзле              Biz tiyatronun yakınında buluşmak

теáтра.                                                  istiyoruz.

У EDATININ KULLANILMASI

Bu edat sadece -İN HALİ’nde kullanılmaktadır.

- Где стоEт ваш учEтель?                     - Öğretmeniniz nerede ayakta

                                                              durmaktadır?

- Он стоEт у дверE.                               O kapının yanında ayakta durmaktadır.

Yukarıdaki örnek cümlede de görüldüğü gibi у edatı, bir eşyanın ya da şahsın başka bir eşya yanında bulunması veya orada bir aktivitede bulunması durumunu bildirir.  Где? ve у когó?sorularına cevap verirken kullanılır.

- Где стоEт дивáн?                               - Divan nerede duruyor?

- Дивáн стоEт у шкáфа.                        - Divan dolabın yanında duruyor.

- Где игрáют дéти в футбóл?               - Çocuklar nerede futbol oynuyorlar?

- ОнE играют в футбóл у рекE.            - Onlar ırmağın yanında futbol

                                                              oynuyorlar.

- Где вы провелE всё лéто?                - Siz bütün yazı nerede geçirdiniz?

- Всё лéто мы провелE у мóря.           - Bütün yazı biz denizin yanında

                                                              geçirdiniz.

- У когó вы бGли вчерá?                      - Siz dün kimin yanında idiniz?

- Вчерá мы бGли у дрýга.                    - Dün biz arkadaşımızın yanında idik.

- У когó вы рабóтали в шкóле?           - Siz okulda kimin yanında

                                                              çalışıyordunuz?

- Мы рабóтали там у дирéктора.         - Biz orada müdürün yanında

                                                              çalışıyorduk.

У EDATININ DİĞER KULLANILMA DURUMLARI

1.   Bir eşyanın sahibini bildirirken, у когó (kim sahip, kimin var?) soru sözcüğüne

cevapta у edatı kullanılır.  “Sahip olmak” anlamına gelen “Var, olmak” (быть) fiili ile kullanılır.

- У когó есть рýсский учéбник?           - Kimin (kimde) Rusça ders kitabı var?

- У студéнта есть рýсский учéбник.    - Öğrencinin Rusça ders kitabı var.

- У когó бýдет нóвый автомобEль?     - Kimin yeni otomobili olacak?

- У её брáта бýдет нóвый                    - Onun erkek kardeşinin yeni otomobili

автомобEль.                                         olacak.

Fakat birinin bir özelliğe sahip olduğunu bildirildiğinde (быть) fiili kullanılmaz.

- У когó красEвый гóлос?                     - Kimin sesi güzeldir?

- У брáта красEвый гóлос.                   - Erkek kardeşinin sesi güzeldir.

У орлá сEльные крGлья.                     Kartalın kanatları güçlüdür.

У лисG длEнный хвост.                        Tilkinin kuyruğu uzundur.

У моéй мáмы красEвые зýбы.             Benim annemin dişleri sağlıklıdır.

У Олегá слáбый харáктер.                  Oleg’in karakteri zayıftır.

Bu SAHİPLİK kalıbını у edatı Şahıs Zamirleri kalıbı ile ifade etmek de mümkün-dür.

- У когó есть словáрь?                         - Kimin sözlüğü var?

- У менH есть словáрь.                        - Benim sözlüğüm var.

- У тебH есть словáрь.                         - Senin sözlüğün var.

- У негó есть словáрь.                         - Onun (eril) sözlüğü var.

- У неё есть словáрь.                           - Onun (dişil) sözlüğü var.

- У нас есть словáрь.                           - Bizim sözlüğümüz var.

- У вас есть словáрь.                           - Sizin sözlüğünüz var.

- У них есть словáрь.                           - Onların sözlüğü var.

- У когó голубGе глазá?                       - Kimin gözleri mavidir?

- У менH голубGе глазá.                       - Benim gözlerim mavidir.

- У тебH голубGе глазá.                        - Senin gözlerin mavidir.

- У негó голубGе глазá.                        - Onun (eril) gözleri mavidir.

- У неё голубGе глазá.                         - Onun (dişil) gözleri mavidir.

- У нас голубGе глазá.                          - Bizim gözlerimiz mavidir.

- У вас голубGе глазá.                          - Sizin gözleriniz mavidir.

- У них голубGе глазá.                         - Onların gözleri mavidir.

2.   Aşağıdaki fiillerden sonra у edatı kullanılır.  Genel olarak kullanılmış olduğu kaynak yerini bildirir.

брать (несов.) - взять (сов.)                almak, borç almak

покупáть/купEть                                   satın almak

спрáшивать/спросEть                          sormak

просEть/попросEть                               sormak, dilemek, istemek

красть/укрáсть                                     çalmak, hırsızlık yapmak

Bu fiiller ile kurulan soru cümlesi у когó (kimden?) soru sözcüğü ile yapılır.

- У когó вы взHли дéньги?                   - Siz parayı kimden aldınız?

- Я взял дéньги у отцá.                        - Ben parayı babamdan aldım.

- У когó он купEл Lту кнEгу?                 - O bu kitabı kimden satın aldı?

- Он купEл Lту кнEгу у учEтеля.           - O bu kitabı öğretmenden satın aldı.

- У когó онá попросEла рýсский          - O Rusça sözlüğü kimden rica etti?

словáрь?

- Онá попросEла у подруги                  - O Rusça sözlüğü kız arkadaşından rica рýсский словáрь.   etti.

Я одолжEл у сестрG немнóго дéнег.   Kız kardeşimden biraz borç aldım.

Он укрáл у менH кошелёк.                  O cüzdanımı çaldı.

UYGULAMA - 22: Aşağıdaki cümleleri okuyarak у edatının hangi anlamda kullanıldığı belirleyeniz.

1.   У когó онE бGли вчерá вéчером?

2.   РыбакE сидéли у мóря и ловEли рGбу.

3.   Кáждый день онE собирáлись у родEтелей.

4.   У врачá бGли егó друзьH.

5.   У когó он укрáл Lти дéньги?

6.   У вокзáла бGло метрó.

7.   У менH чёрные вóлосы.

8.   У негó бéлые зýбы.

9.   У áиста длEнные крGлья.

10. Абажýр стоEт у шкáфа.

11. ТурEсты гулHли у мóря.

12. У моегó отцá большóй óпыт рабóты.

13. В автóбусе я всегдá сижý у окнá.

14. Я попросEл у учEтеля рýсскую газéту.

15. У негó высóкая температýра.