Yön bildiren edatlar {ИЗ (ИЗО),С (СО),ИЗ-ЗА,ИЗ-ПОД,ОТ (ОТО) ],

ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ НАПРАВЛЕНИЯ - YÖN BİLDİREN EDATLAR

Bir yerden ayrılma anlamında yön bildiren edatlar -İN HALİ’ni gerektirir.

из/Eзо                                                   -den, -dan; içinden

из клáсса                                              sınıfın içinden

- Откýда вGшли студéнты?                  - Öğrenciler nereden çıktılar?

- Студéнты вGшли из клáсса.              - Öğrenciler sınıftan (sınıfın içinden)

                                                              çıktılar.

с/со                                                       -den, -dan; -nın üstünden

с полки                                                 raftan, dolaptan

- Откýда он взял газéту?                     - O gazeteyi nereden aldı?

- Он взял газéту с пóлки.                     - O gazeteyi raftan aldı.

из-за                                                     gerisinden, arkasından

из-за горG                                             dağın gerisinden

- Откýда появEлось сóлнце?               - Güneş nereden ortaya çıktı?

- Сóлнце появEлось из-за горG.          - Güneş dağın arkasından ortaya çıktı.

из-под                                                   (bir şeyin) altından

из-под столá                                         masanın altından

- Откýда вGскочила кóшка?                - Kedi nereden fırladı?

- Кóшка вGскочила из-под столá.        - Kedi masanın altından fırladı.

от/óто                                                    -den, -dan; bir yerden

от лéса                                                 ormandan

- Откýда мéдленно удалHлись            - Avcılar nereden yavaş yavaş

охóтники?                                            uzaklaşıyorlardı?

- Охóтники мéдленно                           - Avcılar yavaş yavaş ormandan

удалHлись от лéса.                              uzaklaşıyorlardı.

Я идý из шкóлы.                                   Ben okuldan gidiyorum

Я встал со стýла.                                 Ben sandalyeden kalktım.

Сóлнце показáлось из-за тýчи.          Güneş bulutun arkasından ortaya çıktı.

Кóшка вGскочила из-под кровáти.      Kedi yatağın altından fırladı.

Я отошёл от доскE.                               Ben tahtanın yanından ayrıldım.

Yukarıdaki sıraladığımız edatların her biri birçok değişik anlamda kullanılmaktadır.  Hepsi de -İN HALİ’nde takılı tümleçler ile kullanılmaktadırlar.  Ayrıca bu edatlar, diğer hallerde kullanılan bazı edatlarla birbirlerine karşılık gelmektedirler.  Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.

ГДЕ? - NEREDE?		ОТКУДА? - NEREDEN?
	İÇİNE		İÇİNDEN
В	в клáссе (П.п.)	ИЗ	из клáсса (Р.п.)
	ÜSTÜNE, ÜZERİNE		ÜSTÜNDEN, ÜZERİNDEN
НА	на пóлке (П.п.)	С	с пóлки (Р.п.)
	YANINDA		YANINDAN
У	у шкáфа (Р.п.)	ОТ	от шкáфа (Р.п.)
	ARKASINDA		ARKASINDAN
ЗА	за дéревом (Т.п.)	ИЗ-ЗА	из-за дéрева (Р.п.)
	ALTINDA		ALTINDAN
ПОД	под столóм (Т.п.)	ИЗ-ПОД	из-под столá (Р.п.)

ИЗ (ИЗО) EDATININ KULLANILMASI

Bir hareketin yönünü gösterir.  Bu anlamda откудá? (nereden?) sorusuna

cevap teşkil eder.

- Откýда приéхал твой друг?               - Arkadaşın nereden geldi?

- Мой друг прилетéл на самолетё       - Arkadaşım Moskova’dan

из МосквG.                                           uçakla geldi.

ОнE пришлE в шкóлу из дóма.             Onlar evden okula geldiler.

Онá взялá учéбник из сýмки.              O çantadan ders kitabını aldı.

Отéц позвонEл мне из клýба.              Babam kulüpten bana telefon etti.

Нáши сосéди вернýлись из                 Bizim komşularımız köyden döndüler.

дерéвни.

УченикE вGшли из клáсса                   Öğrenciler sınıftan koridora çıktılar.

в коридóр.

Библиотéкарь вGнул портфéль          Kütüphaneci dolaptan çantayı çıkardı.

из шкáфа.

Этот артEст из хорóшей семьE.           Bu artist iyi bir ailedendir.

ИЗ (ИЗО) EDATININ DİĞER KULLANILMA DURUMLARI

-İN HALİ’nde kullanılan bu edat, birçok değişik anlamı karşılamaktadır.

1.   Bu edat ile kullanılan tümleç bölümü elde edilen bilginin kaynağını bildirir.

- Откýда вы узнáли об Lтом?              - Bunu nereden öğrendiniz?

- Мы узнáли об Lтом из рýсского        - Biz bu konudaki bilgiyi “Yeni Zaman”

журнáла “Нóвое Врéмя.”                    dergisinden öğrendik.

Эта тéма из ромáна Толстóго.             Bu ana fikir Tolstoy’un romanındandır.

Эта нóвость из газéты.                        Bu haber gazetedendir.

2.   Bu edat ile kullanılan ve bir bütünü, grubu gösteren sözcüklerin bir kısmı işaret

ediliyordur.

- Кто пришёл на собрáние?                 - Kim toplantıya geldi?

- ОдEн из них пришёл на собрáние.   - Onlardan birisi toplantıya geldi.

- Кто вGполнил рабóту вóвремя?       - Kimler işi zamanında tamamladılar?

- Нéкоторые из инженéров                 - Mühendislerden bazıları işi zamanında

вGполнили рабóту вóвремя.               tamamladılar.

Однá из учEтельниц объяснEла          Bayan öğretmenlerden birisi yeni

нóвые прáвила.                                   kuralları açıkladı.

Мнóгие из сосéдей рабóтают              Komşuların çoğunluğu fabrikada

на фáбрике.                                         çalışıyorlar.

ОдEн из моEх друзéй изучáл               Benim arkadaşlarımdan biri Rusçayı hızlı

рýсский язGк бGстро.                          öğreniyordu.

3.   Bir eşyanın neden yapıldığını bildirmede bazı isimler bu edatla kullanılır.

рубáшка из шéрсти                              yünden yapılmış gömlek

плáтье из шёлка                                  ipekten yapılmış elbise

стул из желéза                                     demirden yapılmış sandalye, demir

                                                              sandalye

Онá всегдá лIбит ходEть в                  O (bayan) her zaman ipek elbise

плáтье из шёлка.                                 giymeyi seviyor.

Зимóй лIди хóдят в пальтó                 Kışın insanlar yün palto giyerler.

из шéрсти.

С (СО) EDATININ KULLANILMASI

Bir nesnenin alındığı, geldiği yer, kaynak bildirirken bu edat –İN HALİ'nde kullanılır.

- Откýда мáльчик взял кнEгу?          - Çocuk kitabı nereden aldı?

- Он взял кнEгу со столá.                  - O kitabı masanın üzerinden aldı.

- Откýда он пришёл?                         - O nereden geldi?

- Он пришёл с собрáния.                  - O toplantıdan geldi.

Онá увóлилась с рабóты.                 İşyerinden istifa etti.

Я получEл письмó с рóдины.            Memleketten mektup aldım.

Отец снял пальтó с вéшалки.           Baba askıdan paltoyu aldı.

Студéнты сбежáли с урóка.              Öğrenciler dersten kaçtılar.

С (СО) EDATININ DİĞER KULLANILMA YERLERİ

Bu edat yalnızca -İN HALİ’nde değil aynı zamanda İLE ve -İ HALLERİ ile de

kullanılmaktadır.  -İN HALİ’nde belli başlı iki anlamda karşımıza çıkmaktadır.

1.   Birinin bir eylemin yapılması için izin veya olur verdiğini bildirmede с (со) edatı -İN HALİ’nde kullanılır.

с разрешéния                                       izinle

с позволéния                                       izinle, müsaade ile

с соглáсия                                            mutabakatla

с одобрéния                                         takdirle

УченEк ушёл с разрешéния                 Öğrenci öğretmenin izniyle gitti.

преподавáтеля.

Онá пошлá на вечерEнку с                  O partiye ana babasının izniyle gitti.

позволéния родEтелей.

Инженéр взял óтпуск с соглáсия        Mühendis müdürün mutabakatıyla izin

дирéктора.                                           aldı.

2.   -İN HALİ’nde с (со) edatı değişik anlamlarda da kullanılabilir.

перевестE с рýсского языкá на          Rusçadan Türkçeye çevirmek

турéцкий язGк

с чáсу на час                                        her an (her saat)

с минýты на минýту                             her an (her dakika)

со дня на день                                     herhangi bir gün

с Lтой тóчки зрéния                            bu açısından, bu açıdan, bakıldığından

Он дóлго дéлал перевóд с                  O uzun zamandır İngilizceden çeviri

англEйского языкá.                              yapıyordu.

Мой муж мóжет прийтE с минýты        Kocam her an gelebilir.

на минýту.

Давáйте попрóбуем посмотрéть на    Buna başka açıdan bakmayı deneyelim.

Lто с другóй тóчки зрéния.

ИЗ-ЗА EDATININ KULLANILMASI

“Bir şeyin ARKASINDAN” anlamını karşılayan bu edat da yalnızca -İN HALİ’nde

kullanılır.

“Bir şeyin GERİSİNDEN/ARKASINDAN çıkma, ayrılma“ söz konusu olduğunda

bu edatı kullanırız. Откýда? (nereden?) sorusuna cevap verirken tümleç bölümü bu edatla -İN HALİ’nde kullanılır.

- Откýда вGшел человéк?                    - Adam nereden çıktı?

- Он вGшел из-за углá.                         - Bir köşeden çıktı.

- Откýда вGшла дéвушка?                   - Kız nereden çıktı?

- Она вGшла из-за машEны.                 - O arabanın arkasından çıktı.

Из-за горG поднимáлось сóлнце.        Dağın arkasından güneş doğuyordu.

Из-за тумáна невозмóжно                   Sis gerisinden uçağı görmek mümkün

увEдеть самолёта.                               değildir.

Собáка вGбежала из-за дóма.            Köpek evin arkasından fırladı.

ИЗ-ПОД EDATININ KULLANILMASI

Bu edat da “bir şeyin ALTINDAN çıkma, ayrılma” anlamlarında -İN HALİ’nde kullanılır.  Откýда?(nereden?) sorusuna cevap verir.

- Откýда вGшла кóшка?                       - Kedi nereden çıktı?

- Онá вGшла из-под дивáна.                - O divanın altından çıktı.

- Откýда ваш друг?                               - Arkadaşınız neredendir?

- Мой друг из-под Кáрса.                     - Arkadaşım Kars’ın köylerinden

                                                              birindendir.

Из-под шкáфа я вGтащил                    Dolabın altından eski bir resim çıkardım.

стáрую картEну.

Солдáт вGполз из-под тáнка.              Asker tankın altından sürünerek çıktı.

ОнE услGшали незнакóмый                 Onlar yatağın altından tanımadık bir ses

гóлос из-под кровáти.                          işittiler.

ОТ (ОТО) EDATININ KULLANILMASI

Bu edat bir hareketin başlangıç noktasını belirtmede kullanılır.

- Откýда он пришёл?                            - O nereden geldi?

- Он пришёл от товáрища.                   - O arkadaşından geldi.

- Откýда удалEлся пóезд?                   - Tren nereden uzaklaştı?

- Пóезд удалEлся от стáнции.              - Tren istasyondan uzaklaştı.

ТурEсты от музéя шли в ресторáн.     Turistler müzeden restorana yürüyerek

                          gidiyorlardı.

ПассажEрский корáбль рáно              Yolcu gemisi limandan erken

отплGл от пóрта.                                  ayrıldı.

Мы отъéхали от здáния на машEне.   Biz binanın yanından arabayla ayrıldık.

Он отошёл от менH.                             O benden ayrılıp uzaklaştı.

Son örnek cümlelerde görüldüğü gibi, bazen cümlenin fiili de başına от- edatı

almaktadır.

ОТ (ОТО) EDATININ DİĞER KULLANILMA YERLERİ

Bu edat da -İN HALİ’nde birçok değişik anlamı karşılamada kullanılır.

1.   İki yer arasındaki uzaklığı bildirmede от edatı до (-e kadar) edatı ile birlikte

kullanılır.

От АнкарG до Стамбýла                       Ankara İstanbul arasında uzaklık 451

451 киломéтр.                                       kilometredir.

От дерéвни до гóрода 25                     Köyden şehre uzaklık 25 kilometredir.

киломéтров.

От дóма до шкóлы дéти кáждый         Evden okula çocuklar

день шли пешкóм.                                her gün yayan gidiyorlardı.

2.   Bir şeyin kaynağı ya da nedeni olan şahıs veya eşya bu edat ile kullanılır.

По сáду пролеглá длEнная тень         Bahçede evin gölgesi vardı.

от дóма. Evden bahçeye uzun gölge düşüyordu.

От дéрева ложEтся тень.                     Ağaçtan gölge düşüyor.

УчEтель получEл телегрáмму              Öğretmen öğrencilerden telgraf

от ученикóв.                                         aldı.

Я узнáл об Lтом от брáта.                   Ben bunu kardeşimden öğrendim.

Внук взял кусóк хлéба от бáбушки.    Torun ninesinden bir parça ekmek aldı.

Вам привéт от моéй сестрG!                Size kardeşimden selam!

3.   От edatı şu zarflardan sonra kullanılır.

далекó                                                  uzak, uzakta

далекó от стáнции                               istasyondan uzakta

Почтá нахóдится далекó от                Postane istasyondan uzakta

стáнции.                                               bulunmaktadır.

недалекó                                              uzakta değil, yakında

недалекó от гаражá                             garajdan uzakta değil

МоH машEна былá недалекó               Benim arabam garajdan uzakta

от гаражá.                                            değildi.

спрáва                                                  sağda, sağ tarafta

спрáва от менH                                    benim sağ tarafımda

Спрáва от менH - моH сестрá.             Bu sağımdaki benim kız kardeşimdir.

слéва                                                    solda, sol tarafta

слéва от отцá                                       babanın sol tarafında

Слéва от отцá стоEт стáрший брат.     Babanın solunda duran büyük kardeştir.

4.   Bir grup fiilden sonra от edatının kullanılması gerekmektedir.

защищáться/защитEться                      korunmak, kendini korumak

освобождáться/освободEться            serbest olmak/bırakılmak

откáзывать/отказáть                           reddetmek, geri çevirmek

прHтаться/спрHтаться                         gizlemek, gizlenmek

отличáться/отличEться                       ayrılmak, farkı olmak

завEсеть                                               bağımlı olmak, bağlı olmak

Студéнт ужé освободEлся от               Öğrenci artık bu ödevden serbest

Lтого задáния.                                     kalmıştı.

Пионéры спрHтались от мóлнии         İzciler şimşekten koruganda saklandılar.

в убéжище.

Врач надéл тёплое пальтó и              Doktor kalın palto giydi ve kendini

защитEл себH от хóлода.                     soğuktan korudu.

Он отличáется от другEх не                Onu diğerlerinden ayıran yalnızca aklı

тóлько умóм.                                        değildi.

Чем онá отличáется от другEх            Onun diğer kızlardan farkı nedir?

дéвушек?

Это завEсит от обстоHтельств.           Bu şartlara bağlıdır.

UYGULAMA - 24: Bu cümleleri okuyarak от edatını hangi anlamlarda kullanıldığını inceleyiniz.

1.   Дирéктор получEл заявлéние от учEтеля.

2.   Вчерá вéчером он пóздно пришёл от дрýга.

3.   Пловéц плыл от бéрега к лóдке.

4.   Высóкие хóлмы защищáли порт от вéтра.

5.   ПтEцы спрHтались от дождH под крGшей.

6.   Я узнáл об Lтом от незнакóмого человéка.

7.   Онá взялá кнEгу и отошлá от столá.

8.   Собáка отскочEла от машEны.

9.   Больнóй ужé освободEлся от Lтого лекáрства.

10. Наш дом нахóдится недалекó от портá.

UYGULAMA - 25: Aşağıdaki cümlelerini inceleyerek -İN HALİ‘nin yön bildiren edatlarla nasıl kullanıldığını inceleyiniz.

1.   ПарашютEст прGгнул с самолёта.

2.   С óзера повéяло прохлáдой.

3.   Он получEл срóчную телегрáмму с рóдины.

4.   Мы решEли внедрEть нóвую технолóгию с одобрéния руковóдства.

5.   Мой друг дóлжен прилетéть из Амéрики со дня на день.

6.   Он рóдом из Скандинáвии.

7.   Нéкоторые из рабóчих вGполнили задáние досрóчно.

8.   Этот костIм сшит из хорóшего материáла.

9.   Эта посýда из глEны, а та из стеклá.

10. Мой товáрищ из рабóчей семьE.

11. Из-за дерéвьев пробивáется луч сóлнца.

12. Из-за твоéй спинG я не вEжу экрáна телевEзора.

13. Мáльчик вGлез из-под столá.

14. Зáяц вGскочил из-под кустá.

15. ГолубGе цветG показáлись из-под снéга.

16. От шкóлы до дóму мы шли пéшком.

17. От здáния министéрства до больнEцы всегó нéсколько мéтров.

18. Я живý далекó от завóда.

19. Слéва от менH сидEт моH сосéдка.

20. Он вернýлся от родEтелей пóздно вéчером.

21. Это в цéлом завEсит от правEтельства госудáрства.

22. Он отказáлся от какEх-лEбо благ.

23. Её отличáет от всех нас сEла вóли.

24. Ты дóлжен ужé освободEться от опéки родEтелей.

25. Дéвочка не смоглá защитEться от удáра отцá.