Ruslar için Türkçe 26

УРОК 26

НОВЫЕ СЛОВА, некоторые глаголы и выражения,

İÇİN, İLE, VE

     Öğrenmek           учить, выучивать      arkadaşım İspanyolca öğreniyor

Öğretmek             учить, обучать           bu kadın bize Japonca öğretiyor

Gece                     ночь                              bu gece evde değilim

Müzik                  музыка                         odada müzik dinliyorlar

Yürümek             ходить, гулять           oğlanlar sokakta yürüyorlar

Un                       мука                             evde hiç un var mı?

Zeytin                  маслина, оливки                  buzdolabında bir kilo zeytin var

Kar                      снег                               evlerin üstünde kar var

Telefon etmek      звонить                       bu akşam bana telefon et lütfen

Tereyağı              масло сливочное                  bir paket tereyağı, lütfen

Yağmak               идти (о дожде, снеге) yağmur yağıyor mu?

(kar,yağmur)

almak – satın almak

На русский язык эти слова могут переводиться как  - брать и покупать. В турецком языке оба эти значения могут выражаться словом – almak.  Когда идет речь о покупке чего-либо, часто употребляется слово – satın almak, хотя достаточно сказать просто almak. Обычно по контексту понятно о чем идет речь.

Kitapları çantadan al                           возьми книги из сумки

Sandalyeleri odadan alıyorum                        я забираю стулья из комнаты

Peyniri buzdolabından alın, lütfen      возьми сыр из холодильника, плиз

Annem bu elbiseyi (satın) alıyor                    моя мама покупает эо платье

Marketten ne (satın) alıyorsunuz?       Что вы покупаете в супермаркете?

Bu koltukları (satın) alın, lütfen                     купи эти кресла, пожалуйста

oturmak – yaşamak

В турецком языке слово oturmak  обозначает как сидеть,  так и жить в какой-либо стране, городе, доме и т.д. Несмотря на то, что в турецком языке есть слово yaşamak  - т.е. жить, в указанных выше значениях чаще всего употребляется слово oturmak.

Amcam şimdi odada oturuyor                                    мой дядя сейчас сидит в комнате

Bu sandalyede müdür oturuyor                                  на этом стуле сидит директор

Kadın ağacın altında oturuyor                        женщина сидит под деревом

Bu evde oturuyorlar (yaşıyorlar)                                они живут в этом доме

Öğretmen Merter’de oturuyor (yaşıyor)                     Учитель живет в Мертере (район Стамбула)

Onun oğlu Japonya’da oturuyor (yaşıyor)      ее сын живет в Японии

Gün – günü

Слово Gün  в определительном падеже принимает аффикс –ü

Gün – günü

Pazartesi günü             в понедельник

Salı günü                     во вторник

Perçembe günü                       в четверг

Cumartesi günü                       в субботу

Pazar günü                  в воскресенье

Pazartesi günü fabrikaya gel               приходи в понедельник на фабрику

Perşeöbe günü nereye gidiyor?                       Куда он едет в четверг?

Cumartesi günü ne yapıyorsunuz?      Что вы делаете в субботу?

Pazar günü sinemaya gidiyoruz                      мы идем в кино в воскресенье

Sabahleyin, akşamleyin, geceleyin

Иногда для того, чтобы указать время суток, когда происходит то или иное событие или действие, к словам sabah, akşam, gece добавляется суффикс –leyin.

Sabahleyin                  утром, по утрам

Akşamleyin                 вечером, по вечерам

Geceleyin                    ночью, по ночам

Это слово может ставиться как в начале, так и в середине предложения.

Onlar sabahleyin balkonda yemek yiyorlar    они по утрам едят на балконе

Akşaöleyin sinemaya gidiyor musun?                        Вы вечером идете в кино?

Geceleyin burada uyuyoruz                           ночью мы спим здесь

İÇİN

Послелог için переводится на русский язык словами – для, ради, и употребляется после существительного.

Çocuk için                  для ребенка

Annem için                 для моей мамы

Arkadaşı için               для ее друга

Kızı için                      для его дочери

Öğretmen için             для учителя

İşadamı için                для бизнесмена

Salon için                    для зала

Yaşlı adam için                       для старого мужчины

Çocuk için bir yatak var mı?                          для ребенка есть кровать?

Bu sandalyeler salon içindir                           эти стулья для салона (зала)

Babam annem için güzel bir elbise alıyor       мой отец покупает для моей матери красивое платье

Kızı için bir kitap okuyor                               он читает книгу для дочери

Bu oda öğretmenler içindir                             это комната для учителей

Bu mektup arkadaşın için mi?                                    это письмо для твоего друга?

Hasan Bey için şu gazeteyi al                         Купи эту газету для Хасан бея

Bu süt yaşlı adam için değildir                                   это молоко не для старика

Bu taksi işadamı için geliyor                          это такси приезжает за бизнесменом

Bu ayakkabıları kızım için alıyorum              я покупаю эти туфли для своей дочери

           

İLE

В предыдущих уроках мы уже говорили о союзе ile. Вспомним пройденный материал и раскроем эту тему шире.

Функции союза ile:

1.      Он может использоваться вместо союза ve.

Kadın ve adam…………kadın ile adam                     женщина и мужчина

Kapı ve pencere………..kapı ile pencere                   дверь и окно

Ahmet ve Mehmet……..Ahmet ile Mehmet   Ахмет и Мехмет

Kız ile annesi eve giriyor                    девушка и ее мать входят в дом

Kapı ile pencere kapalıdır                   дверь и окно закрыты

Doktor ile hemşire hastaneye gidiyor доктор и медсестра идут в больницу

2.      В значении – совместно, вместе, с

İşadamı sekreter iledir                                    бизнесмен с секретарем

Arkadaşları ile sinemaya gidiyor                                он идет в кино с друзьями

Babası ile yürüyor                                          она идет со своим отцом

Aydın ile odada oturuyoruz                           мы сидим в комнате с Айдыном

Ekmeği peynir ile yiyorlar                              они едят хлеб с сыром

Oğlun Hande ile odada müzik dinliyor                      твой сын слушает музыку в комнате с Ханде

Karısı ile televizyon seyrediyor                                  он с женой смотрит телевизор

Köpeğim ile parkta oturuyorum                                 я сижу в парке со своей собакой

Зачастую союз ile употребляется в укороченном виде, при этом буква –i отбрасывается и к предыдущему слову прибавляется оставшаяся часть союза в виде суффикса –la, -le. Если слово оканчивается на гласную, используется соединительная буква –y.

Adamla kadın

Ahmetle Mehmet

Kapıyla pencere

Kediyle köpek

Kızla annesi evdedir

Hemşireyle doktor hastaneye gidiyor

İşadamı sekreterledir

Arkadaşlarıyla sinemaya gidiyor

Babasıyla yürüyor

Aydınla odada oturuyoruz

Ekmeği peynirle yiyorlar

Oğlun Handeyle odada müzik dinliyor

Karısıyla televizyon seyrediyor

Köpeğimle parkta oturuyorum

3.      Союз ile также используется в выражениях о проезде на транспорте. В этом случае он обычно в скоращенной форме –la, -le присоединяется к предыдущему существительному.

Otobüsle                     автобусом

Uçakla                        самолетом

Trenle                         поездом

Taksiyle                      на такси

Gemiyle                      кораблем

Ne ile (neyle)              чем, на чем

Okula neyle gidiyorsun?         На чем ты едешь в школу?

Okula otobüsle gidiyorum      я еду в школу на автобусе

Yaya(n), yürüyerek

Эти слова используются для обозначения передвижения без транспорта, по-русски переводится – пешком.

Eve neyle gidiyorsun?            На чем ты едешь домой?

Yürüyerek gidiyorum             я иду пешком

Ofise otobüsle gidiyorlar                                они едут в офис на автобусе

Yarın uçakla Antalya’ya gidiyoruz                 мы завтра самолетом улетаем в Анталию

Doktor oraya trenle gitmiyor                          Доктор не едет туда поездом

Fabrikaya taksiyle gidiyorsunuz                                 вы едете на завод н такси

Ev uzak değil. Yürüyerek gelin                                  дом недалеко. Приходите пешком

Oraya neyle gidiyorlar? Uçakla gidiyorlar      на чем они туда едут? На самолете летят

Mektubu uzun kalemle yazıyor                                  он пишет письмо длинной ручкой

Onu çatalla ye, lütfen                                     ешь это вилкой, пожалуйста

Çayı fincanla içiyoruz                                    мы пьем чай из чашек

Ekmeği bıçakla kesiyorum                             я режу хлеб ножом

Mektupları bilgisayarla yazıyor musun?                     Ты пишешь письма на компьютере?

VE

Союз ve может соединять не только два слова, но и два предложения

Çocuk ve top              ребенок и мяч

Oda ve halı                 комната и ковер

Zeytin ve peynir          маслина и сыр

Adam eve giriyor ve bir koltuğa oturuyor      мужчина входит в дом и садится в кресло

Çayı al ve babana ver                                     возьми чай и дай своему отцу

Kadın çantayi alıyor ve parayı veriyor                       женщина покупает сумку и дает деньги

Слова из текста:

Meşrubat                                напитки

Müşteri                                   покупатель, клиент, посетитель

Erkek arkadaş                        друг мужского рода

Bilgisayar programcısı            компьютерный программист

Şirket                                      компания, фирма

Portakal suyu                         апельсиновый сок

KAFETERYA (КАФЕ)

Güzel bir Pazar günü. Hava sıcak. Parkta çocuklar oynuyor. Parkın yanında büyük bir kafeterya var. kafeteryanın masaları küçük ve kırmızıdır. Masalarda insanlar oturuyor. Boş masalar da var. yeni insanlar kafeteryaya geliyor ve boş masalara oturuyorlar.

Garsonlar içsanlara çay, kahve, meşrubat veriyorlar. Sandviçler yapıyorlar. Müşteriler bira da içiyor.

Şimdi genç bir kız ve erkek kafeteryaya giriyor ve çiçeklerin yanında bir masaya oturuyorlar. Kızın adı Elif. İstanbul Üniversitesinde öğrenci. O yirmi yaşında. Erkek arkadaşının adı Tahsin. O bir bilgisayar programcısı. Tahsin yirmi üç yaşında. Büyük bir şirkette çalışıyor.

Garson geliyor. Elif bir bardak portakal suyu, Tahsin bir şişe bira içiyor. Onlar konuşuyorlar. Akşamleyin kafeteryadan çıkıyorlar. Elifin evi Bakırköy’de. Tahsin’in arabasıyla oraya gidiyorlar.

ДОМАШНЯЯ РАБОТА

1.      Сделайте перевод текста КАФЕ.

2.    Составьте предложения из этих слов:

1.      oğlu – kadın – için – alıyor – bir top

2.      ne –oradan – ile – geliyorlar - ?

3.      Nerede – seyrediyorlar – çocuklar – televizyon - ?

4.      Hastaneye – gidiyor – adam – yaşlı – kızıyla

5.      Babam – gömlek – güzel – için – annem – satın alıyor – bir

3.    напишите эти предложения в вопросительной форме

1.      mutfakta yemek yapıyorum

2.      biz Fransızca öğreniyoruz

3.      turistler bu otele giriyorlar

4.      yatak odası için yeni bir halı yalıyorsun

5.      iki kadın evin önünde konuşuyor

4.      Напишите эти предложения в отрицательной форме:

1.      Japon işadamları yarın İstanbula geliyor

2.      Siz parkta oturuyosunuz

3.      Bu akşam eve yürüyoruz

4.      Kızım bu okulda İngilizce öğretiyor

5.      Genç bir kız ve erkek kafeteryaya giriyor

5.  Поставьте эти предложения в утвердительную форму

1.      tereyağı buzdolabında değildir

2.      banyoda havlu var mı?

3.      bu kapıyı açma, lütfen

4.      okula annemle gitmiyorum

5.      o bizim İngilizce öğretmenimiz değildir

6.      yarın sinemaya gidiyor muyuz?

7.      Arkadaşları bu evde oturmuyorlar

8.      Biz evimizi satın almıyoruz

6.      Переведите на русский язык

1.        yarın  okula yürüyerek gidiyorsun

2.        bu elbise benim içindir

3.        bu kadın bize Japonca öğretiyor

4.        bu kalemle yazın, lütfen

5.        kız arkadaşıyla nereye gidiyor?

6.        Yağmur yağıyor mu?

7.        Sabahleyin kediye süt verıyorsunuz

7.  Перевдите на турецкий язык

1.      Мужчина и его женщина идут к морю

2.      Мы не приезжаем на самолете

3.      вы не идете туда пешком

4.      Это книги для твоего отца

5.      Я изучаю турецкий язык

6.      Пусть твой сын пойдет с моим сыном в парк

7х3=21+5=26 баллов