УПОТРЕБЛЕНИЕ ВИНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ - -İ HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI

УПОТРЕБЛЕНИЕ ВИНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ - -İ HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI

в (во) ve на edatların -İ HALİ‘nde kullanılması                                                   

в (во) edatının kullanılması                                                                                         

UYGULAMA – 40                                                                                                                   

на edatının kullanılması                                                                                              

UYGULAMA – 41                                                                                                                   

за edatının kullanılması                                                                                              

UYGULAMA – 42                                                                                                                  

под edatının kullanılması                                                                                            

UYGULAMA – 43                                                                                                                   

по edatının kullanılması                                                                                              

UYGULAMA – 44                                                                                                                   

про edatının kullanılması                                                                                            

чéрез edatının kullanılması                                                                                        

сквозь edatının kullanılması                                                                                       

UYGULAMA – 45

-İ HALİ’nde kullanılan belli başlı edatlar ve karşıladıkları anlamları şunlardır.

1.   ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ МЕСТА - YER BİLDİREN EDATLAR

чéрез                                                    karşıdan karşıya

- Чéрез что вы éхали?                        - Nereden geçiyordunuz?

- Мы éхали чéрез мост.                       - Biz köprüden geçiyorduk.

сквозь                                                  arasından

- Сквозь что вы прошлE?                    - Nereden geçtiniz?

- Мы прошлE сквозь толпý.                 - Kalabalığın içinden geçtik.

2.   ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ НАПРАВЛЕНИЯ - YÖN BİLDİREN EDATLAR

Bu anlamda yön bildiren edatlar кудá? (nereye?) sorusuna cevap teşkil ederler.

в (во)                                                     içine

- Кудá ты идёшь?                                 - Nereye gidiyorsun?

- Я идý в шкóлу.                                    - Okula gidiyorum.

на                                                          üstüne

- Кудá ты сéла?                                    - Nereye oturdun?

- Я сéла на стул.                                   - Sandalyeye oturdum.

за                                                          arkasına

- Кудá зашлó сóлнце?                          - Güneş nereye girdi?

- Сóлнце зашлó за тýчи.                      - Güneş bulutların arkasına girdi.

под                                                        altına

- Кудá забежáла кóшка?                      - Kedi nereye kaçtı?

- Кóшка забежáла под стол.                - Kedi masanın altına kaçtı.

о (об)                                                     karşısından, önünden, başından

- Обо что (кудá) удáрился мáльчик?   - Çocuk nereye çarptı?

- Мáльчик удáрился об стол.              - Çocuk masaya çarptı.

3.   ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ ВРЕМЕНИ - ZAMAN BİLDİREN EDATLAR

Zaman bildirmede -İ HALİ’nde kullanılan edatlar когдá? (ne zaman?) sorusuna cevap verirler.

в (во)                                                     -de, -da; zaman içinde

- Когдá вы приéдете?                          - Ne zaman geleceksiniz?

- Я приéду в суббóту, в два часá.       - Cumartesi günü, saat ikide geleceğim.

- В какóй срок ты сдéлаешь                - Ne zaman içinde ödevini yapacaksın?

домáшнее задáние?

- Я сдéлаю задáние в недéлю.           - Bir hafta içinde ödevimi yapacağım.

на                                                          -de, -da; (zaman için)

- Когдá он пришёл?                              - Ne zaman geldi?

- Он пришёл на слéдующий день.       - O öbür (sonraki) gün geldi.

- На какóй срок онá уéхала?               - Ne kadar zaman için gitti?

- Онá уéхала на недéлю.                     - O bir hafta için gitti.

за                                                          zaman içinde

- За какóй срок вы прочитáли Lту      - Ne kadar zaman içinde bu kitabı

кнEгу?                                                   okudunuz?

- Я прочлá Lту кнEгу за недéлю.         - Bu kitabı bir hafta içinde okudum.

за... до                                                  -dan önce, -den önce; zaman içinde

- Когдá вы вернýлись из дерéвни?    - Köyden ne zaman döndünüz?

- Мы вернýлись из дерéвни за           - Köyden dersler başlamadan bir hafta

недéлю до занHтий.                            önce döndük.

чéрез                                                    -e, sonra

- Когдá ты éдешь в Москвý?                - Ne zaman Moskova’ya gidiyorsun?

- Я éду в Москвý чéрез недéлю.         - Moskova’ya haftaya gidiyorum.

по                                                          -e kadar, zamana kadar

- По какóй срок она получEла             - Ne zamana kadar izin aldı?

óтпуск?

- Онá получEла óтпуск по                    - O, Ağustosun yirmisine kadar izin aldı.

двадцáтое áвгуста.

под                                                        arifesinde, bir gün önce

- Когдá вы встрéтитесь?                      - Ne zaman görüşeceksiniz?

- Мы встрéтимся под Нóвый Год.        - Biz yılbaşından bir gün önce

                                                              görüşeceğiz.

4.   ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ ЦЕЛИ - AMAÇ BİLDİREN EDATLAR

за                                                          için

- За что онE бóрются?                         - Ne için savaşıyorlar?

- ОнE бóрются за мир.                         - Barış için savaşıyorlar.

Bunların dışında -İ HALİ’nde kullanılan edatlar ve karşıladıkları anlamları şunlardır.

про                                                        hakkında

- Про что он говорEт?                          - O ne hakkında konuşuyor?

- Он говорEт про своI семьI.                - O ailesi hakkında konuşuyor.

с                                                            yaklaşık

- Какóго размéра Hблоко?                   - Elma ne kadar büyük?

- Яблоко размéром с кулáк.                - Yumruk büyüklüğünde elma.

Bu edatlardan, про , сквозь ve чéрез yalnızca -İ HALİ’nde kullanılmaktadır.

Bu edatlardan, в, на ve о‘nun -DE HALİ’nde kullanıldığını daha önce görmüştük.

Öte yandan за , под ve с edatları da İLE HALİ’nde kullanılmaktadır.

По edatı ise, bu halin dışında, -E ve -DE HALLER’i olmak üzere iki halde daha kullanılmaktadır.

В (ВО) VE НА EDATLARININ KULLANILMASI

В edatı ve benzer şekilde на , за ve под edatları da кудá? (nereye?) sorusuna cevapta -İ HALİ’nde kullanılırlar.

A.  В (во) edatı ® bir şeyin, mekanın İÇİNE gitme bildirir.

- Кудá вы éдете?                                  - Nereye gidiyorsunuz?

- Я éду в гóрод.                                    - Ben şehre gidiyorum.

- Вы знáете, кудá онá идёт?               - Onun nereye gittiğini biliyor musunuz?

- Онá идёт в инститýт.                          - O enstitüye gidiyor.

Он чáсто хóдит в парк.                        O sıkça parka gidiyor.

Студéнты идýт в кинó.                         Öğrenciler sinemaya gidiyorlar.

УчEтель всегдá хóдит в                       Öğretmen her zaman kütüphaneye

библиотéку.                                          gidiyor.

Врач сейчáс éдет в больнEцу.            Doktor şimdi hastaneye gidiyor.

B.  На edatı ® bir şeyin, yerin ÜSTÜNE gitme bildirir.

- Кудá дéти бегýт?                                - Çocuklar nereye koşuyorlar?

- ОнE бегýт на прEстань.                      - Onlar iskeleye koşuyorlar.

- Кудá вы идёте?                                  - Nereye gidiyorsunuz?

- Мы идём на стадиóн.                         - Stadyuma gidiyoruz.

ЛIди идýт на стáнцию.                         İnsanlar istasyona gidiyorlar.

УченикE бежáли на урóк.                    Öğrenciler derse koşuyorlardı.

Нáши сосéди éдут на юг.                     Komşularımız güneye gidiyorlar.

Мы должнG бGли идтE на                    Biz seminere gitmek zorundaydık.

семинáр.

Лéтом я поéду Eли на Кавкáз, Eли      Yazın Kafkas’a ya da Kırım’a gideceğim.

в Крым.

Вначáле мы пойдём в гóрод, а           İlk önce şehre sonra panayıra gideceğiz.

потóм на Hрмарку.

В прóшлом годý мы жEли в РоссEи,    Geçen sene Rusya’da, şimdi ise

а сейчáс мы живём на УкраEне.         Ukrayna’da oturuyoruz.

В (ВО) EDATININ KULLANILMASI

1.   Bu edat hem -DE HALİ’nde hem de -İ HALİ’nde kullanılmaktadır.

Bir şeyin ya da bir yerin içine yönelme durumunda, кудá? (nereye?) sorusuna cevap olarak bu edat ile -İ HALİ kullanılır.

- Кудá сейчáс идýт студéнты?             - Şimdi öğrenciler nereye gidiyorlar?

- Сейчáс онE идýт в университéт.       - Onlar şimdi üniversiteye gidiyorlar.

УченикE вошлE в класс.                       Öğrenciler sınıfa girdiler.

Зáвтра я пойдý в шкóлу.                     Yarın okula gideceğim.

Онá положEла ромáн в сýмку.            O (bayan) romanı çantaya koydu.

Мать вошлá в кóмнату сGна.               Anne oğlunun odasına girdi.

2.   Bir hareketin, eylemin gerçekleştiği gün ve zaman gösteren sözcüğün önünde в kullanılır.

Bu durumda,

когдá? - ne zaman?

в какóй день? - hangi gün?

в котóром часý? - hangi saatte?

sorularına cevap verilmektedir.

- В какóй день (когдá) бýдет                - Hangi gün (ne zaman) toplantı olacak?

собрáние?

- Собрáние бýдет в срéду.                   - Toplantı çarşamba günü olacak.

- В котóром часý?                                - Hangi saatte?

- В три часá.                                         - Saat üçte.

Кáждый день урóк начинáется в        Her gün ders saat 9’da başlıyor.

дéвять часóв.

Конферéнция бýдет во втóрник.        Konferans salı günü olacak.

Ancak yıl veya ay bildirirken -İ HALİ değil -DE HALİ kullanılır.

Я родEлся в тGсяча девятьсóт            Ben 1947’de doğdum.

сóрок седьмóм годý.

Снег вGпал в январé.                          Kar, ocak ayında yağdı.

Belli bir dönem ya da olayı vurgularken de в edatı kullanılır.

Во врéмя авáрии все емý помоглE.    Kaza sırasında herkes ona yardım etti.

В гóды обучéния он занимáлся          Öğrenim yıllarında o sporla uğraşıyordu.

спóртом.

В послéдний день собрáния все        Toplantının son günü bütün katılanlar

учáстники бGли довóльны.                 memnundular.

В пéрвый день óтпуска я посетEл      İznin ilk günü babamı ziyaret ettim.

отцá.

3.   Bir işin belli bir zaman diliminde tamamlandığı vurgulanırken в edatı kullanılır.

Aynı anlamda в edatı yerine за edatı kullanabilir.

- В (за) котóрый срок ты написáл       - Mektubu ne kadar zamanda yazdın?

письмó?

- Я написáл письмó в одEн час           - Ben mektubu bir saatte yazdım.

(за одEн час).

МоH сестрá прочитáла кнEгу в            Benim kız kardeşim kitabı bir günde

одEн день (за одEн день).                   okudu.

Студéнт приготóвил задáние в           Ödevi hazırlaması öğrencinin bir

недéлю (за недéлю).                           haftasını aldı.

Я написáл доклáд в мéсяц                  Raporu yazmam bir ayımı aldı.

(за мéсяц).

4.   Aşağıdaki sözcük terkipleri ile в kullanılır.

раз в день                                            günde bir kez

раз в мéсяц                                          ayda bir kez

раз в год                                               yılda bir kez

раз в недéлю                                       haftada bir kez

Раз в недéлю я слýшаю рýсскую        Ben haftada bir kez Rus müziği

мýзыку.                                                          dinliyorum.

Раз в год мы посещáем роднóй          Biz yılda bir kez memleketimizi ziyaret

гóрод.                                                   ediyoruz.

бóльше в два рáза                              iki kat fazla (çok)

бóльше в три рáза                               üç kat fazla

мéньше в два рáза                              iki kat az

У брáта в два рáза бóльше книг,        Kız kardeşime göre erkek kardeşimin iki чем у сестрG.          kat fazla kitabı var.

Aşağıdaki fiiller ve bunlardan türemiş isimlerden sonra в edatı ile -İ HALİ kullanılır.

играть/поиграть                                   oynamak

игрáть в волейбóл                               voleybol oynamak

            в шáхматы                                satranç oynamak

            в тéннис                                    tenis oynamak

игрá в волейбóл                                  voleybol oyunu

вéрить/повéрить                                  inanmak

вéрить/повéрить в побéду                  zafere inanmak

вéрить/повéрить в своE сEлы             kendi gücüne inanmak

вéра в побéду                                      zafere inanma

превращáться/превратEться              dönüşmek, haline gelmek

превращáться/превратEться в           güzel bir kız olmak

красEвую дéвушку

превращéние в большóй гóрод          büyük bir şehir haline gelme

АтатIрк крéпко вéрил в побéду          Atatürk, milletinin zaferine kesinkes

своéй нáции.                                        inanıyordu.

Кáждый день онE Eграют в                 Onlar her gün voleybol oynuyorlar.

волейбóл.

Я люблI игрáть в шáхматы.                 Ben satranç oynamayı seviyorum.

Мáленькая дерéвня превратEлась    Küçük köy büyük bir şehre dönüştü.

в большóй гóрод.

UYGULAMA - 40: Aşağıdaki cümleleri okuyunuz ve в edatının hangi anlamlarda kullanıldığını inceleyiniz.

1.   Дéти хóдят в дéтский сад.

2.   Мой дéдушка сейчáс идёт в парк.

3.   Пóсле обéда в три часá у нас бýдет экзáмен.

4.   ОнE поéдут на конферéнцию, в Хéльсинки.

5.   Он вошёл в кóмнату в минýту, когдá мы вGключили телевEзор.

6.   В день пéрвого мáя бýдет большáя демонстрáция.

7.   Мы гулHли по ýлицам Стамбýла в дождлEвый холóдный день.

8.   В момéнт землетрясéния сосéди помоглE мне.

9.   Дирéктор прочитáл доклáд в одEн час.

10. Я сдéлал Lту рабóту в недéлю.

11. В однý минýту все сбежáлись во двор.

12. Раз в недéлю я хожý в бассéйн.

13. Два рáза в мéсяц онá éздит на Hрмарку.

14. Мы посещáем родEтелей раз в год.

15. Турéцкий нарóд вéрил в побéду во врéмя войнG.

16. У менH в три рáза бóльше дéнег, чем у брáта.

17. МоH сестрá в два рáза стáрше, чем ты.

18. Мой друг лIбит игрáть в шáшки.

19. Все мальчEшки лIбят игрáть в футбóл.

20. За нéсколько лет онá превратEлась в красáвицу.