Rusçada öznesiz cümle ya da yan cümlelerde e halinin kullanılması

УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА В БЕЗЛИЧНЫХ ПРЕДЛО- ЖЕНИЯХ - ÖZNESİZ CÜMLE YA DA YAN CÜMLELERDE -E HALİNİN KULLANILMASI

Öznesiz cümlelerde, bir şahsın belli bir durumdaki hareket veya deneyimlerini gösterme söz konusudur.

1.   Zarflar ile Öznesiz Cümle şeklinde edatsız -E HALİ’nin kullanılması.

Bu sözcüklerden sonra gelen fiiller mastar şeklinde kullanılırlar.

A.  нáдо                                                 gereklidir, zorunludur

необходEмо                                     gereklidir, olmalıdır

нýжно                                               gereklidir, lazımdır

мóжно                                              mümkündür

нельзH                                             imkansızdır

нáдо идтE                                             gitmek gereklidir

необходEмо узнáть                              öğrenmek gereklidir

нýжно сдéлать                                     yapmak gereklidir

мóжно увEдеть                                     görmek mümkündür

нельзH курEть                                      sigara içmek yasaktır (imkansızdır)

В больнEце больнóму нельзH             Hastanede hastanın sigara içmesi ya-

курEть.                                                  saktır.

Ученикáм нýжно отдыхáть                  Öğrenciler kampta dinlenmelidir.

в лáгере.

Рýсским турEстам необходEмо            Rus turistlerin Moskova’ya uçmaları

улетéть в Москвý.                                gerekiyor.

Мóжно войтE?                                      Girebilir miyim?

Нам мóжно пóльзоваться Lтими         Biz bu kitapları kullanabiliriz.

кнEгами.

Здесь лIдям нельзH говорEть             Burada insanların yüksek sesle konuş-

грóмко.                                                 maları yasaktır.

Пóсле обéда не бýдет дождH, нам     Öğleden sonra yağmur yağmayacak,

мóжно éхать за гóрод.                        bizim şehir dışına gitmemiz mümkündür.

B.  -о ile biten zarflar ile -E HALİ kullanılır.

вéсело                                                   neşelidir, sevinçlidir

грýстно                                                 üzgündür, kederlidir

скýчно                                                  sıkıntılıdır, sıkıcıdır

стGдно                                                  ayıp, ayıptır

интерéсно                                            ilginçtir

хорошó                                                 iyidir

хóлодно                                                soğuktur

Мне скýчно дóма.                                Ben evde sıkılıyorum.

Всем друзьHм вéсело.                         Bütün arkadaşlar neşelidirler.

Мне хóлодно.                                       Ben üşüyorum.

На вéчере дрýжбы родEтелям            Dostluk gecesinde ana babalar neşeli ve

бGло вéсело и интерéсно.                  ilgiliydiler.

Нам óчень хорошó здесь.                   Biz burada çok iyiyiz.

Натáше бGло стGдно признáться в     Nataşa bunu itiraf etmekten utanıyordu.

Lтом.

Сосéдям интерéсно бGло вEдеть        Bizim yeni garajı görmek komşulara

наш нóвый гарáж.                                ilginç geldi.

C.  Olumsuzluk Bildiren Zarflarla kullanılır.

Мне нéкуда сегóдня идтE.                   Gidecek yerim yok.

Мне нéкогда гулHть.                            Dolaşacak vaktim yok.

Нам нéкуда спрHтаться от дождH.      Yağmurdan saklanacak yerimiz yok.

Тебé нéзачем Lто знать.                     Bunu bilmen gerekmiyor.

Емý нéоткуда ждать письмá.               Herhangi bir yerden beklediği mektup

                                                              yok.

2.   İsimler ile Öznesiz Cümle şeklinde edatsız -E HALİ’nin kullanılması.

Жаль (üzücü), лень (tembellik) ve порá (zaman, mevsim) gibi isimler -E HALİ’nde çok kullanılan üç deyim oluşturmaktadır.

Мне жаль.                                            Üzgünüm.

Мне лень.                                             Üşeniyorum.

Мне порá.                                             Gitmem gerekir.

Мне жаль товáрища.                           Arkadaşım için üzgünüm.

Мне жаль врéмени.                             Zaman boşuna harcamak istemiyorum.

Мне жаль расставáться с тобóй.        Senden ayrılmam beni üzüyor.

Мне лень занимáться.                         Çalışmaya üşeniyorum.

Мне лень дéлать задáние.                  Ödevimi yapmaya üşeniyorum.

Мне ужé порá идтE.                             Gitme vaktim geldi artık.

3.   Fiiller ile Öznesiz Cümle şeklinde edatsız -E HALİ’nin kullanılması.

A.  Fiilin mastar şekli -E HALİ ile kullanıldığında eylemin mecburiyetini veya kaçınılmazlığını ifade edilmektedir.

Всем сотрýдникам собрáться в          Bütün elemanların saat beşte

пять часóв.                                          toplanmaları lazım.

Моемý товáрищу éхать в два часá.    Saat ikide arkadaşımın gitmesi

                                                              gerekiyor.

Кудá тебé éхать зáвтра?                     Yarın nereye gitmen gerekiyor?

Этому не бывáть!                                 Bu asla olmayacak!

B.  -ся son takısı olan fiiller ile edatsız -E HALİ kullanılır.

Мне не спEтся.                                     Uyamıyorum.

Мне сегóдня что-то не рабóтается.    Bugün bir türlü çalışamıyorum.

Брáту нездорóвится.                           Kardeşim kendisini iyi hissetmiyor.

ЗрEтелям не хотéлось уходEть.          Seyirciler gitmek istemiyorlardı.

Мне хóчется поéхать в гóры.             Canım dağlara gitmek istiyor.

Товáрищу чáсто прихóдится éздить   Arkadaşım sıkça Moskova’ya gitmek

в Москвý.                                              zorunda kalıyor.

Мне нрáвится бродEть по горáм.        Dağları dolaşmayı severim.

Мне здесь нрáвится.                           Buralardan hoşlanıyorum.

UYGULAMA - 32: Bu Öznesiz Cümlelerde -E HALİ’nin kullanılmasını inceleyiniz.

1.   Вам нýжно закóнчить рабóту в срок.

2.   Мóжно мне кýрить?

3.   Тебé нельзH курEть.

4.   Свáдьбе не бывáть!

5.   Мне сегóдня не поётся.

6.   Писáтелю вчéра не писáлось.

7.   Мáме удалóсь лéтом хорошó отдохнýть.

8.   Как мне здесь хорошó и интерéсно!

9.   Мне жаль её детéй.

10. Нам не на что купEть хлéба.