Amaç bildiren edatlar

ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ ЦЕЛИ - AMAÇ BİLDİREN EDATLAR

для                                                        için

- Для когó Lтот подáрок?                     - Bu hediye kimin için?

- Этот подáрок для моегó мýжа.          - Bu hediye benim kocam için.

- Для чегó (зачéм) ты идёшь на          - Gara ne için gidiyorsun?

вокзáл?

- Я идý на вокзáл встрéтить мáму.      - Gara annemi karşılamak için gidiyorum.

рáди                                                      uğruna, için

- Рáди чегó он остáвил рабóту?          - Ne uğruna işini bıraktı?

- Он остáвил рабóту рáди                    - Huzur uğruna işini bıraktı.

спокóйствия.

от (óто)                                                  karşı

- От чегó Lто лекáрство?                     - Bu ne ilacıdır?

- Это лекáрство от грEппа.                  - Bu grip ilacıdır.

ДЛЯ EDATININ KULLANILMASI

Yalnızca -İN HALİ’nde kullanılan bu edatın karşıladığı belli başlı anlamlar şunlardır.

1.   Bir hareketin bir şahıs ya da şeyin yararına olması ifade edilirken bu edat kullanılır. Для когó? (kimin için?), для чегó? (neyin için?) sorularına cevap teşkil eder.

- Для когó он купEл подáрок?             - O kimin için hediye satın aldı?

- Он купEл подáрок для подрýги.        - O kız arkadaşı için hediye satın aldı.

ОнE учEли нóвые словá для               Onlar diyalog için yeni sözcükleri

диалóга.                                               öğreniyorlardı.

МоH сестрá нарисовáла рисýнок        Kardeşim benim için bir resim çizdi.

для менH.

2.   Bir hareketin amacını göstermede kullanılır.  Bu anlamda cevap teşkil ettiği soru sözcükleri:

зачéм?                                                 ne için?

для чегó?                                             ne için?

с какóй цéлью?                                    ne amaçla?

- Для чегó зазвенéл звонóк?              - Zil ne için çaldı?

- Звонóк зазвенéл для перерGва.      - Zil ara dinlenme için çaldı.

Мать готóвила обéд для сGна.            Anne oğlu için yemek hazırlıyordu.

Я приготóвил отвéты для                    Ben final sınav için cevaplarını

финáльного экзáмена.                        hazırladım.

3.   Bu edat bazı isimlerle, sıfatlarla ve zarflarla kullanılır.  Şimdi bunları örneklerle görelim.

(a) Для edatının isimlerle kullanılması.

помещéние для библиотéки                kütüphane binası

бутGлка для молокá                            süt şişesi

бáнка для варéнья                              reçel kavanozu

услóвие для ...                                     bir şeyin şartı (olarak)

срéдство для ...                                    bir şeyin çaresi, bir şeyin yolu, bir şeyin                     vasıtası (olarak)

оснóва для ...                                       bir şeyin esası

значéние для ...                                   bir şeyin önemi

В шкóле бGли все услóвия для           Okulda Rus Dili’nin öğrenimi için bütün обучéния рýсского языкá.   şartlar vardı.

Это хорóшее срéдство для óтдыха.   Dinlenmek için bu iyi bir yoldur.

(b) Для edatının sıfatlarla kullanılması.

трýдный для ...                                     ...için zor

лёгкий для ...                                        ...için kolay

вáжный для ...                                     ...için önemli

знакóмый для ...                                  ...için tanıdık

понHтный для ...                                  ...için anlaşılır

необходEмый для ...                            ...için gerekli (ihtiyaç)

полéзный для ...                                  ...için yararlı

Вопрóсы бGли лёгкими для                Sorular öğrenciler için kolaydılar.

ученикóв.

Эта поéздка былá óчень вáжная       Bu yolculuk benim için çok önemli idi.

для менH.

Для негó Lто непонHтный язGк.         Bu dil onun için anlaşılır değil.

(c) Для edatının zarflarla kullanılması.

нýжно для ...                                        ...için gereklidir

необходEмо для ...                               ...için gereklidir

вáжно для ...                                        ...için önemlidir

полéзно для ...                                     ...için yararlıdır

Для обучéния рýсского языкá            Rus dilini öğrenmen için çok çalışmak

нýжно мнóго рабóтать.                        gereklidir.

Присýтствие на урóке необходEмо     Yeni öğrencilerin derste bulunmaları

для нóвых студéнтов.                         gerekiyor.

Для менH óчень вáжно вóвремя        Benim için ödevlerimi zamanında yap-

выполнHть домáшние задáния.          mam çok önemlidir.

Читáть - полéзно для детéй.               Çocuklar için okumak çok yararlıdır.

РАДИ EDATININ KULLANILMASI

рáди негó                                             onun için

рáди отцá                                             baba için

рáди любвE                                          aşkı uğruna

рáди рóдины                                        ülkenin uğruna

рáди дéнег                                           para uğruna

рáди слáвы                                          şöhret uğruna

Он на всё готóв рáди дéнег.               O para uğruna her şeye hazır.

Он сдéлал Lто рáди детéй.                 Bunu çocukları için yaptı.

Рáди любвE к ней он остáвил             Ona duyduğu aşkı uğruna kendi ailesiniсемьI.                        bıraktı.

Рáди слáвы онá уéхала в гóрод.        Şöhret uğruna şehre gitti.

Рáди бóга, помолчE!                            Tanrı aşkına, sus!

ОТ (ОТО) EDATININ KULLANILMASI

Bir şeyi savuşturma ve iyileştirme amacıyla bazı sözcüklerle kullanılır.

лекáрство от кáшля                             öksürüğe karşı ilaç

лекáрство от ангEны                           anjine karşı ilaç

лекáрство от грEппа                            gribe karşı ilaç

лекáрство от бóли                               ağrıya karşı ilaç

защEта от бýри                                     fırtınaya karşı korunma

убéжище от бомб                                 bomba koruganı

Больнóй купEл лекáрство от               Hasta grip ilacını satın aldı.

грEппа.

Солдáт вошёл в убéжище от бомб.     Asker bomba koruganına girdi.

UYGULAMA - 28: Aşağıdaki cümleleri okuyarak amaç bildiren edatlarla -İN HALİ’nin kullanılmasını inceleyiniz.

1.   Мáльчик купEл игрý для дрýга.

2.   У менH есть все возмóжности для рабóты.

3.   Мы остановEлись в путE для óтдыха.

4.   Нам вGделили помещéние для репетEции.

5.   Это пойдёт на блáго для всегó óбщества.

6.   Для поéздки в Амéрику нужнá осóбая вEза.

7.   Это хорóшее срéдство для вáнны.

8.   Ты знáчишь мнóгое для менH.

9.   Оснóва для воспитáния детéй дóлжна быть любóвь.

10. Рáди неё он готóв умерéть.

11. Рáди бóга, прекратE кричáть!

12. Онá хóчет купEть лекáрство для вырастáния волóс.

13. Мáма купEла срéдство от таракáнов.

14. ОнE спрHтались в убéжище от дождH.

15. ОнE пострóили защEту от вéтра.

БЕЗ (БЕЗО) EDATININ KULLANILMASI

Bu edat da yalnızca -İN HALİ’nde kullanılır.  Bir şahsın ya da bir şeyin yoksunluğu ve olmayışı ifade edilirken bu edat kullanılır.

1.   Bir şahsın ya da bir şeyin olmayışını ifade edilirken isimlerle kullanılır.

Я люблI пить чай без                          Ben şekersiz (ne olmaksızın?) çay

сáхара (без чегó?).                              seviyorum.

Лéна пошлá в шкóлу без шáпки.         Lena okula şapkasız gitti.

УченикE гулHли в пáрке без               Öğrenciler öğretmen olmaksızın parkta учEтеля.        geziniyorlardı.

Он пришёл в теáтр без билéта.          O tiyatroya biletsiz geldi.

Bu edatın verdiği “YOKLUK”un karşıt anlamından “VAR OLMA, BULUNMA” с edatının önündeki isimlerle İLE HALİ’nde kullanılmasını sağlar.

Онá пришлá в кинó без шáпки.           O sinemaya şapkasız geldi.

Онá пришлá в кинó с шáпкой.             O sinemaya şapkayla geldi.

Я люблI пить чай без сáхара.             Ben şekersiz çay içmeyi seviyorum.

Я люблI пить чай с сáхаром.              Ben şekerli çay içmeyi seviyorum.

2.   Bir hareketin yapılış tarzını göstermede kullanılır.  Bu durumda как? (nasıl?)

sorusuna cevap oluşturur.

- Как нóвый ученEк решEл задáчу?    - Yeni öğrenci problemi nasıl çözdü?

- Нóвый ученEк решEл задáчу             - Yeni öğrenci problemi zorlanmaksızın

без трудá.                                             çözdü.

Нéкоторые лIди спосóбны                  Bazı insanlar hiç hata yapmadan

говорEть без едEной ошEбки.              konuşabiliyorlar.

Матемáтик решEл задáчи без             Matematikçi soruları fazla zorlanmadan

осóбых трýдностей.                             çözdü.

Путешéственники éхали без               Seyyahlar macerasız seyahat ediyorlar

приключéний.                                      dı.

Больнóй провёл ночь без сна.           Hasta uykusuz bir gece geçirdi.

Cümlenin tümleç bölümü с edatı ile kullanılır ise İLE HALİ’nde takı alır.

Студéнт говорEл по-рýсски без           Öğrenci Rusçayı hatasız konuşuyordu.

ошEбок.

Студéнт говорEл по-рýсски                  Öğrenci Rusçayı hatalı konuşuyordu.

с ошEбками.

3.   İlk yarım saatten sonraki kalan zaman bu edat ile bildirilir.

Сейчáс без десятE минýт вóсемь.      Şimdi saat sekize 10 dakika var.

Утром без чéтверти дéсять                 Sabahleyin saat 10’a çeyrek kala o geldi.

он пришёл.

4.   Bazı isimlerle belli kalıpları oluşturmaktadır.

без сомнéния                                       şüphesiz

без исключéния                                   istisnasız

без толку [béstılku]                               anlamsız, anlamı yok

Все без исключéния должнG              Herkes istisnasız toplantıya gelmek

прийтE на собрáние.                            zorunda.

Без сомнéния онá не придёт.             Şüphesiz o gelmeyecek.

UYGULAMA - 29: Aşağıdaki cümleleri okuyunuz ve без edatının hangi anlamlarda kullanıldığını inceleyiniz.

1.   Вчерá бGло жáрко, и мы гулHли без пальтó.

2.   КрестьHнин написáл заявлéние без ошEбок.

3.   Бáбушка не моглá читáть кнEги без очкóв.

4.   Нóвый ученEк написáл сочинéние без трудá.

5.   Зимá прошлá без морóзов.

6.   Он без стрáха перелéз чéрез забóр.

7.   Онá пришлá на вéчер без мáтери.

8.   ДGма без огнH не бывáет.

9.   Без трудá не вGнешь и рGбку из прудá.

10. ОнE провелE два урокá без перерGва.

11. ОнE сéли за стол без жён.

12. Былá сóлнечная погóда без облакóв.

13. Мáленькие дéти не должнG далекó ходEть без родEтелей.

14. Сейчáс без чéтверти двенáдцать.

15. Не спорь с ней: без толку!

КРОМЕ EDATININ KULLANILMASI

“-DEN BAŞKA” anlamını karşılayan bu edat da yalnızca -İN HALİ’nde kullanılır.

Крóме арбýза, я купEл Hблоки.           Karpuzdan başka elma da satın aldım.

Крóме Тóма, все бGли готóвы.            Tom’dan başka herkes sınava hazırdı.

В кармáне, крóме ключá, былá          Cepte anahtardan başka bozuk

мéлочь.                                                demir paralar da vardı.

Крóме англEйского языкá, мой           Benim arkadaşım, İngilizceden başka

друг хорошó говорEт по-немéцки.       Almancayı da iyi konuşuyor.

Крóме брáта, отéц тóже работáл        Kardeşimden başka babam da bahçede

в садý.                                                  çalışıyordu.

Крóме гEда, все турEсты пришлE        Rehberden başka bütün turistler otele

в отéль вóвремя.                                 zamanında geldiler.

Benzer şeklinde, тóлько (yalnızca), не тóлько..., но и... sözcüklerinin yardımıyla da aynı anlamı veren, ancak YALIN HAL gerektiren kalıpla cümleler kurabiliriz.

Крóме арбýза, я купEл Hблоки.           Karpuzdan başka elma satın aldım.

Я кýпил не тóлько áрбуз, но               Yalnızca karpuz değil aynı zamanda

и Hблоки.                                              elma da satın aldım.

В клáссе был не тóлько учEтель,       Sınıfta yalnızca öğretmen değil öğrenci

но и студéнт.                                        de vardı.

Все турEсты пришлE в музéй               Bütün turistler zamanında müzeye gel-

вóвремя, тóлько гид опоздáл.            diler, yalnızca rehber geç geldi.

ВМЕСТО EDATININ KULLANILMASI

“YERİNE” anlamını karşılayan bu edat da yalnızca -İN HALİ’nde kullanılır.

Лéтом отéц готóвит обéд,                    Yazın yemeği anne yerine baba hazırlı-

вмéсто мáтери.                                    yor.

Стóрож вGнул дéньги из кармáна,     Bekçi cebinden anahtar yerine para

вмéсто ключá.                                      çıkardı.

Ты идE вмéсто менH.                           Benim yerime sen git.

Мой друг обещáл послáть мне            Arkadaşım bana kart atacağına söz

открGтку.  Вмéсто неё, я получEл       vermişti.  Kart yerine ondan mektup al-

от негó письмó.                                    dım.

UYGULAMA - 30: Bu cümleleri okuyarak крóме ve вмéсто edatlarının -İN HALİ ile kullanıldığını inceleyiniz.

1.   По состоHнию здорóвья я могý жить вéзде, крóме Санкт-Петербýрга.

2.   На собрáние пришлE все, крóме больнGх.

3.   Я никогó, крóме тебH, здесь не знáю.

4.   Крóме лáсточки, здесь поселEлся и скворéц.

5.   Крóме музéя, мы посетEли и завóд.

6.   Вы мóжете зайтE к нам во все дни, крóме понедéльника.

7.   Вмéсто матемáтики бýдет урóк рýсского языкá.

8.   Дáйте мне, пожáлуйста, бумáги вмéсто тетрáди.

9.   Вмéсто диалóга я вGучил стихотворéние.

10. Если хóчешь, я могý учáствовать в концéрте вмéсто тебH.