SAYILARLA -İN HALİ’NİN KULLANILMASI, TAMLAYAN (-İN) HALİNİN FİİLLER İLE KULLANILMASI

УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ИМЕНАМИ ЧИСЛИТЕЛЬ-

НЫМИ - SAYILARLA -İN HALİ’NİN KULLANILMASI

1.   Rusçada два/две (2), три (3) ve четGре (4) ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra gelen isimler -İN HALİ TEKİL kullanılır.

два студéнта (м.р.)                               iki öğrenci

два столá (м.р.)                                    iki masa

два слóва (ср.р.)                                  iki sözcük

две кнEги (ж.р.)                                    iki kitap

Örneklerde görüldüğü gibi; ERİL ve NÖTR CİNS için два, DİŞİL CİNS için две kullanılmaktadır. Rusçada 1 ve 2 rakamlarının yazılışında cinsiyet söz konusudur.  Diğer rakamlar bütün cinsler için tek tiptir.

три студéнта                                        üç öğrenci

       столá                                             üç masa

       слóва                                             üç sözcük

       кнEги                                              üç kitap

четGре   студéнта                                 dört (bay) öğrenci

              столá                                      dört masa

              слóва                                      dört sözcük

              кнEги                                       dört kitap

              студéнтки                               dört (bayan) öğrenci

В клáссе бGло два учEтеля.                Sınıfta iki öğretmen vardı.

В квартEре три кóмнаты.                     Dairede üç oda var.

В нóвом здáнии трEдцать четGре       Yeni binada 34 oda var.

кóмнаты.

У менH двáдцать три учéбника.          Benim 23 kitabım var.

У Олéга сóрок четGре кнEги.               Oleg’in 44 kitabı var.

В шкóле сто сóрок две ученEцы.        Okulda 142 (bayan) öğrenci var.

Сегóдня двáдцать две дéвушки          Bugün 22 kız sinemaya gitti.

пошлE в кинó.

HER İKİSİ anlamına gelen óба (м.р. ve ср.р.) sözcüklerinden sonra da isimler -İN HALİ TEKİL olurlar.

óба дрýга                                              her iki arkadaş

                                                              arkadaşların her ikisi de

óба слóва                                             her iki sözcük

óбе студéнтки     her iki bayan öğrenci

Обе студéнтки пришлE на урóк           Bayan öğrencilerin her ikisi de derse geçпóздно.                                         geldiler.

Оба столá бGли зáняты.                      Masaların her ikisi de meşguldü.

Kuraldışı olarak 11, 12, 13, 14 rakamlarından sonra gelen isimler ve isim soylu sözcükler -İN HALİ ÇOĞUL olurlar.

В нáшем гóроде одEннадцать             Şehrimizde 11 sinema var.

кинотеáтров.

Двенáдцать студéнтов гулHли            Bahçede 12 öğrenci

в садý.                                                  dolaşıyordu/geziniyordu.

В Lтом мéсяце я прочитáл                  Ben bu ayda 13 kitap okudum.

тринáдцать книг.

5’den 20’ye kadar bütün rakamlar ile sonu 5, 6, 7, 8, 9, 0 ile biten bütün rakamlardan sonra gelen isimler -İN HALİ ÇOĞUL olurlar.

пять студéнтов                                     beş öğrenci

семь дéвушек                                       yedi kız

дéсять людéй     on insan

восемнáдцать книг                              on sekiz kitap

шестнáдцать домóв                             on altı ev

Утром я увEдел пять студéнтов          Ben sabahleyin sınıfta 5 öğrenci gördüm.

в клáссе.

В зáле теáтра бGло сто зрEтелей.      Tiyatro salonunda 100 seyirci vardı.

В пáрке растýт сто сóрок шесть          Parkta 146 adet ağaç büyümektedir.

дерéвьев.

В шкóле двáдцать семь ученикóв      Okulda 27 erkek ve 35 kız öğrenci var.

и трEдцать пять ученEц.

YALIN ve -İ HALLERİ’nde Topluluk Bildiren Sayıları (двóе, трóе...) ile isimler -İN HALİ ÇOĞUL olurlar.

двóе детéй                                           iki çocuk

трóе товáрищей                                   üç arkadaş

чéтверо студéнтов                               dört öğrenci

сéмеро рабóчих                                   yedi işçi

Diğer hallerde (YALIN ve -İ HALLERİ hariç) sayılar (одEн, однá, однó, однE

hariç) kullanıldıkları isimlerle aynı halde kullanılırlar.

Я встрéтил трёх товáрищей.               Ben üç arkadaşıma rastladım.

Онá придёт к семE часáм.                   O yediye doğru gelir.

Мы пошлE в кинó с двумH нáшими     Biz iki bizim arkadaşımızla sinemaya

друзьHми.                                             gittik.

Он написáл ромáн о двадцатE            O yirmi komünist hakkında bir roman

коммунEстах.                                        yazdı.

ТGсяча (bin), миллиóн (milyon) ve миллиáрд (milyar) gibi sayılardan sonra gelen isimler her zaman -İN HALİ ÇOĞUL olurlar.

В библиотéку привезлE тGсячу           Kütüphaneye bin kitap getirildi.

книг.

Эта грýппа вGступила с концéртом    Bu grup dokuz bin dinleyiciye konser

пéред девятьI тGсячами зрEтелей.    verdi.

UYGULAMA - 16: Aşağıdaki soruları, parantez içinde verilen rakamların Rusça yazılışlarıyla cevaplandırdığını inceleyiniz.

1.   Скóлько дéвушек в их грýппе (4)? В их грýппе четGре дéвушки.

2.   Скóлько у вас курсáнтов (15)?       У нас пятнáдцать курсáнтов.

3.   Скóлько у негó детéй (6)?               У негó шесть (шéстеро) детéй.

4.   Скóлько магазEнов в                      В гóроде трEдцать пять магазEнов.

гóроде (35)?

5.   Скóлько экзáменов онE                  ОнE должны бGли сдать

должнG бGли сдать (12)?                     двенáдцать экзáменов.

6.   Скóлько лет онá прожилá              Онá прожилá в Кáрсе два гóда.

в Кáрсе (2)?

7.   Скóлько словарéй у вас в              У нас в библиотéке сóрок два

библиотéке (42)?                                  словарH.

8.   Скóлько пальтó висEт                     В шкафý висEт дéсять пальтó.

в шкафý (10)?

9.   Скóлько упражнéний вы                Мы ужé сдéлали двáдцать однó

ужé сдéлали (21)?                                упражнéние.

10. Скóлько слов в нóвом                   В нóвом диалóге одEннадцать

диалóге (11)?       слов.

UYGULAMA - 17: Aşağıdaki cümlelerde sayılarla -İN HALİ’nin kullanılmasını inceleyiniz.

1.   В Lтой грýппе бGло двáдцать три человéка.

2.   В клáссе трEдцать пять ученикóв: двáдцать дéвочек и пятнáдцать

мáльчиков.

3.   Вчерá я купEл три альбóма, четGрнадцать карандашéй и сóрок две

тетрáди.

4.   Два приHтеля возвращáлись пóздно вéчером домóй.

5.   Прошлó два-три часá, но онE ещё не вернýлись.

6.   Три молодGх дéрева растýт пéред дóмом.

7.   Пять человéк ждáло нас на стáнции.

8.   У негó шéстеро детéй.

9.   Миллиóны людéй с волнéнием следEли за выступлéнием

президéнта.

10. Обе подрýги сдéлали домáшнее задáние прáвильно.

УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ГЛАГОЛАМИ - TAMLAYAN

(-İN) HALİNİN FİİLLER İLE KULLANILMASI

Geçişli ve TAMAMLANMIŞ fiillerin bulunduğu cümlelerde bir nesnenin (genellikle bir maddenin) bir kısmı ya da çok sayıda varlığın bir kısmı söz konusu olduğunda

-İN HALİ kullanılır.

Сын хóчет пить вóду.                          Oğlan su içmek istiyor.

Дай емý (НЕМНОГО) водG.                   Ona (BİRAZ) su versene.

Мой друг принёс мне дéнег.                Arkadaşım bana (biraz) para getirdi.

Он гóлоден.  Дай емý хлéба.               O açtır.  Ona (biraz) ekmek ver.

Налéй емý ещё чáю.                            Ona (biraz) daha çay dök.

Мать попросEла водG во врéмя         Anne akşam yemeği sırasında (biraz) su

ýжина.                                                  istedi.

Geçişli fiillerin bulunduğu cümle olumsuz yapıldığı zaman tümleç kısmı -İN HALİ’nde olur.

Онá читáла кнEгу.                                O (bayan) kitabı okuyordu.

Онá не читáла кнEги.                           O (bayan) kitabı okumuyordu.

Он пEшет письмó.                                O mektubu yazıyor.

Он не пEшет письмá.                           O mektubu yazmıyor.

Утром я вEдел студéнтку.                    Sabahleyin bayan öğrenciyi gördüm.

Утром я не вEдел студéнтки.               Sabahleyin bayan öğrenciyi görmedim.

Курсáнт хорошó пóнял вопрóс.          Kursiyer soruyu iyi anladı.

Курсáнт не пóнял вопрóса.                 O soruyu iyi anlamadı.

Мы получEли открGтку дрýга.             Arkadaşımızdan kart aldık.

Мы ещё не получEли открGтки           Arkadaşımızdan henüz kart almadık.

дрýга.

Fakat günlük konuşma dilinde Geçişli fiillerin bulunduğu cümle olumsuz yapıldığı zaman isimler -İ HALİ’nde kullanılır.  -İ HALİ genel olarak konuşmacının sözünün ettiği nesnenin belirli olduğunu veya ifadesinin daha kategorik kılmak istediğinde kullanılır.

Я не брал Lту кнEгу.                             Ben bu kitabı almadım.

СмотрE, не потерHй тетрáдь.              Defteri sakın kaybetme.

Зарплáту я ещё не получEл.               Maaşımı daha almadım.

Я ещё не вEдела Lтот фильм.             Ben daha bu filmi görmedim.

Fiili mecazi anlamda kullanıldığında ve nesnesi somut bir şey olmadığında isimler -İ HALİ’nde asla kullanılmaz.

В рабóте он не знал устáлости.          Çalışırken hiç yorulmazdı (yorulmayı

                                                              bilmezdi).

Егó предложéние не встрéтило          Onun sunduğu teklif destek görmedi.

поддéржки.

UYGULAMA - 18: Bu cümlelerde olumsuz yapıldığında -İN HALİ’nin kullanılmasını inceleyiniz.

1.   Библиотéкарь вGполнил                Библиотéкарь не вGполнил

прóсьбу.                                               прóсьбы.

2.   Я читáл рýсский журнáл.                Я не читáл рýсского журнáла.

3.   Врач написáл нóвую статьI.           Врач не написáл нóвой статьE.

4.   УчEтель объяснEл прáвило.           УчEтель не объяснEл прáвила.

5.   Мой сын решEл задáчи.                  Мой сын не решEл задáч.

6.   Мой друг получEл рýсский              Мой друг не получEл рýсского

словáрь.                                               словарH.

7.   Он чáсто кýрит папирóсу.               Он не кýрит папирóсы.

8.   Мы покупáли нóвый портфéль.     Мы не покупáли нóвого портфéля.

9.   Онá éла Hблоко.                             Онá не éла Hблока.

10. Мáльчик вGпил молокó.                Мáльчик не вGпил молокá.

UYGULAMA - 19: Aşağıdaki cümlelerinin olumsuz yapıldığında -İN ve -İ HALLERİ’nin kullanılmalarına inceleyeniz.

1.   Нарéжь хлéба и налéй молокá.

2.   Он принёс немнóго дров.

3.   Если хóчешь, поéшь Hгод.

4.   Я купEла мHса, сóли, овощéй.

5.   Я начитáлся книг.

6.   Писáтель не получEл сегóдня газéт и журналóв.

7.   Писáтель не получEл сегóдня Lту газéту.

8.   Я не вEдел Lтой картEны.

9.   Я всё ещё не вEдел Lту картEну.

10. Он не вEдел счáстья в своéй жEзни.

“VAR” FİİLİNİN OLUMSUZLUK FORMLARININ -İN HALİ İLE KULLANILMASI

“Var” fiilinin Şimdiki, Geçmiş ve Gelecek zamanda olumsuzluk formları olan

нет (есть)                                              yok(tur) (var), sahip değil

не было (быть) [nébılı]                          yoktu (olmak), sahip değildi

не бýдет (быть)                                    olmayacak (olmak), sahip olmayacak

sonra -İN HALİ kullanılır.

У негó нет гáлстука.                             Onun kravatı yok(tur).

У негó нé было гáлстука.                     Onun kravatı yoktu.

                                                              O kravata sahip değildi.

У негó не бýдет гáлстука.                    Onun kravatı olmayacak.

У менH нет рýсского словарH.            Benim Rusça sözlüğüm yoktur.

У менH нé было рýсского словарH.    Benim Rusça sözlüğüm yoktu.

У менH не бýдет рýсского словарH.    Benim Rusça sözlüğüm olmayacak.

Bu tip cümlelerde tümleç çekime uğradığından кто? (kim?), что? (ne?) sorularına cevap veren açık özne yoktur.  Bu cümlelere, ÖZNESİZ CÜMLELER denir ve fiil нé было, не бýдет şeklinde NÖTR CİNS TEKİL ŞAHIS formunda kullanılır.

В стакáне нет водG.                             Bardakta su yoktur.

В стакáне нé было водG.                    Bardakta su yoktu.

В стакáне не бýдет водG.                    Bardakta su olmayacak.

Şahıs Zamirleri’nin Öznesiz Cümlelerde kullanılış şekillerini bir çizelge halinde görelim.

ŞAHIS ZAMİRLERİ	“VAR (OLMAK)” FİİLİ	“EVDE”
МенH ТебH Егó Её Нас Вас Их	нет нé было не бýдет	дóма.

Ayrıca benzer şekilde aşağıdaki kalıplar da olumsuz cümle yapmada kullanılırlar.

не существýет                                      yoktur, mevcut değildir

не оказáлось                                       yoktu, mevcut değildi, bulunmamıştı

не остáлось                                          yoktu, kalmamıştı

не встречáлось                                    rastlanmadı

не произошлó     olmadı

В Lтой рабóте нет никакEх                  Bu işte zorluklar yoktur.

трýдностей.

В Lтой рабóте не существýет              Bu işte zorluklar yoktur.

никакEх трýдностей.

В графEне нé было водG.                   Sürahide su yoktu.

В графEне не остáлось водG.             Sürahide su yoktu/kalmamıştı.

В егó семьé не существýет покóя.      Onun ailesinde huzur yoktur.

На тарéлке не остáлось сGра.            Tabakta peynir yoktu.

Не остáлось никакEх сомнéний.         Hiç şüphe kalmadı.

В пáпке не оказáлось нýжных нам    Bize lazım olan bilgiler dosya da

бумáг.                                                   bulunmadı.

Пóезд вóвремя остановEлся и            Tren doğru zamanda durdu ve kaza

авáрии не произошлó.                        olmadı.

UYGULAMA - 20: Aşağıdaki cümlelerde “var (olmak)” veya bu anlama gelen fiillerin ŞİMDİKİ (GENİŞ), GEÇMİŞ ve GELECEK ZAMAN’da olumsuz formlarının -İN HALİ ile kullanılmasına inceleyeniz.

1.   Сегóдня нет собрáния.

2.   Зáвтра дóктора не бýдет.

3.   Вчерá нé было дождH.

4.   У менH не бýдет врéмени на подготóвку к концéрту.

5.   Нас нé было дóма, когдá онE приходEли.

6.   ТебH не бýдет на слéдующей недéле.

7.   В кáссе теáтра не остáлось ни одногó билéта.

8.   Её не оказáлось в кóмнате, когдá я вернýлся.

9.   ТакEх живóтных не существýет.

10. Мы все боHлись бýри, но ничегó не произошлó.