2. НА EDATININ KULLANILDIĞI YERLER
(1) Bir yerde, bir mekanda/ortamda bulunma ifade ederken “где? - nerede?” soru-
suna cevap teşkil eden sözcükle kullanılır.
- Где нахóдится нóвый
отéль? - Yeni otel nerede bulunmaktadır?
- Нóвый отéль нахóдится на - Yeni otel deniz kenarında
берегý мóря. bulunmaktadır.
Все спортсмéны бGли на собрáнии. Bütün sporcular toplantıdaydılar.
Нóвые учителH должнG бGли Yeni öğretmenler
seminerde bulunmak
присýтствовать на семинáре. zorundaydılar.
На тротуáрах бGло мнóго
снéга. Kaldırımlarda çok
kar vardı.
(2) Herhangi bir kara, deniz ve hava aracı ile gitmek
bildirirken ARAÇ isminin ö-
nünde на edatı kullanılır.
(на чём? - hangi
vasıta ile?)
на автóбусе otobüs ile
на пóезде tren ile
на трамвáе tramvay ile
на парохóде gemi ile
на велосипéде bisiklet ile
на самолёте uçak ile
на лóшади at ile, at sırtında
Bu kalıplar ile PERİYODİK bir gitmek ya da
gelmek fiili olarak éздить fiilinin türevleri, belli bir yön ve
söylenilen zamanda gerçekleşen bir gitmek ya da gelmek eylemi olarak da éхать fiilinin türevleri kullanılır.
- На чём вы éдете в Карс? - Kars’a ne ile gidiyorsunuz?
- Я éду на автóбусе в
Карс. - Ben Kars’a otobüs
ile gidiyorum.
- Я иногдá лечý в Карс на самолёте. - Ben bazen Kars’a uçak ile gidiyorum.
- Я не могý éхать в Карс - Ben Kars’a bisiklet ile gidemem.
на велосипéде.
Лéтом мы бýдем плыть на Yazın gemi ile deniz yoluyla gideceğiz.
парохóде по мóрю.
(3) Bazı zaman birimlerin bildirmede на edatı ile zaman sözcükleri kullanılır.
на недéле haftada
на рассвéте şafak vaktinde
на закáте güneş batışında
На прóшлой недéле у нас был Geçen hafta sınavımız vardı.
экзáмен.
ТурEсты пошлE в Немрýты Turistler sabah erkenden Nemrut’a
на рассвéте. gittiler.
ОнE вернýлись в отéль на закáте. Onlar gün
batımıyla otele döndüler.
(4) Aşağıdaki fiiller ile oluşturan kalıplarda на edatı kullanılır.
говорEть/сказáть на рýсском Rusça konuşmak, Rus dilinde
языкé konuşmak
писáть/написáть на турéцком Türkçe yazmak
языкé
игрáть/поигрáть на скрEпке keman/viyolan çalmak
игрáть/поигрáть на роHле kuyruklu piyano çalmak
игрáть/поигрáть на пианEно piyano çalmak
игрáть/поигрáть на багламá bağlama çalmak
игрáть/поигрáть на гитáре gitar çalmak
настáивать/настоHть на
решéнии kararında ısrar etmek
настáивать/настоHть на вGезде ayrılma konusunda ısrar etmek
оснóвываться/основáться на verilere dayanmak
дáнных
женEться/поженEться на erkeğin bir kadınla evlenmesi
ком-нибýдь
Kadının bir erkek ile evlenmesinde farklı
kalıp kullanılmaktadır.
выходEть/вGйти зáмуж за bir kadının erkek ile evlenmesi
когó-нибýдь
В зáле извéстный артEст
игрáл Salonda ünlü sanatçı piyano çalıyordu.
на пианEно.
МоH сестрá вGшла зáмуж за Ахмéта. Benim kardeşim
Ahmet ile evlendi.
Президéнт Горбачёв женEлся на Cumhurbaşkanı Gorbaçov Bayan Rayısa
госпожé РаEсе сóрок лет томý ile 40 yıl önce evlenmişti.
назáд.
3. О (ОБ\ОБО) EDATININ
KULLANILDIĞI YERLER
О ком? (kim hakkında?), о чём? (ne hakkında?)
sorularına cevap verirken birisi ya da bir şeyi gösteren sözcükler bu edat
ile kullanılır. Bazı sesli harfle (а-, у-, о-, и-, э-) başlayan sözcüklerin önünde об şeklinde kullanılır. Fakat “benim hakkımda” - “обо мне” şeklinde kullanılır.
- О ком вы говорEте? - Kim hakkında konuşuyorsunuz?
- Мы говорEм о сосéде. - Komşu hakkında konuşuyoruz.
- О чём онE спрáшивают? - Onlar ne hakkında soruyorlar?
- ОнE спрáшивают об Lтом фEльме. - Onlar bu film hakkında soruyorlar.
Этот текст расскáзывает о Iности Bu metin Atatürk’ün gençliğini anlatıyor.
АтатIрка.
Konuşma ve düşünce ile ilgili aşağıdaki
fiiller ve bu fiillerden türemiş sözcükler ile “о/об”HAKKINDA edatı kullanılır.
говорEть (несов.) о недостáтках eksikliklerden bahsetmek, kusurlar
hakkında konuşmak)
сказáть (сов.) о недостáтках eksikliklerden bahsetmek, kusurlar
hakkında konuşmak)
разговóр о недостáтках eksiklikler hakkında konuşma)
расскáзывать (несов.) о поéздке gezi hakkında anlatmak
рассказáть (сов.) о поéздке gezi hakkında anlatmak
расскáз о поéздке gezi hakkında anlatı
спрáшивать (несов.) об óтдыхе dinlenme hakkında sormak
спросEть (сов.) об óтдыхе dinlenme hakkında sormak
вопрóс об óтдыхе dinlenme hakkında soru
бесéдовать (несов.) о задáниях ödevler hakkında konuşmak
бесéда о задáниях ödevler hakkında konuşma
разговáривать (несов.) об sınav hakkında konuşmak
экзáмене
разговóр об экзáмене sınav hakkında konuşma
просEть/попросEть о пóмощи yardım rica etmek
прóсьба о пóмощи yardım ricası
сообщáть (несов.) о собрáнии toplantı hakkında bilgi vermek
сообщéние о собрáнии toplantı hakkında bilgi verme
дýмать о бýдущем geleceği düşünmek, gelecek hakkında
düşünmek
мечтáть о встрéче karşılaşmayı hayal etmek,düşünmek
мечтá о встрéче karşılaşma hayali
вспоминáть о дéтстве çocukluğu hakkında hatırlamak
воспоминáние о дéтстве çocukluk anımsaması, çocukluğu
hakkında anımsama
знать о задáнии ödev hakkında bilmek, ödevi bilmek
знáние о задáнии ödev hakkında bilme, ödevi bilme
забóтиться/позабóтиться о sağlık hakkında endişe duymak/
здорóвье kaygılanmak
забóта о здорóвье своEх детéй çocukların sağlığı hakkında kaygı
duyma
беспокóиться о сосéдях komşular hakkında tedirgin olmak
беспокóйство о сосéдях komşular hakkında tedirgin olma
Мáтери забóтятся о здорóвье Anneler kendi çocuklarının sağlığı
своEх детéй. hakkında kaygı duyuyorlar.
ВрачE беспокóились о больнGх. Doktorlar hastaları hakkında endişe
duyuyorlardı.
МоH подрýга написáла
мне Kız arkadaşım bana hayatı hakkında
о своéй жEзни. yazmıştı.
Студéнты спóрили о зáвтрашнем Öğrenciler yarınki sınav hakkında
экзáмене. tartışıyorlardı.
Сегóдня ýтром в университéте Bugün sabahleyin üniversitede,
был документáльный фильм uluslararası ilişkiler hakkında bir
о междунарóдных отношéниях. belgesel film
vardı.
4. ПРИ EDATININ
KULLANILDIĞI YERLER.
(1) Belli bir devri, zamanı bildirmede isimler при edatıyla kullanılırlar ve когдá?
(ne zaman?) sorusuna cevap teşkil ederler.
при капиталEзме kapitalizm döneminde
при социалEзме sosyalizm döneminde
при коммунEзме komünizm döneminde
при ФатEхе Fatih devrinde
при АтатIрке Atatürk devrinde
при Петрé I I.Petro devrinde
при встрéче karşılaşma sırasında
При ФатEхе Турéцкая áрмия Fatih devrinde Türk Ordusu bütün
захватEла весь Стамбýл. İstanbul’u almıştır.
При АтатIрке турéцкий
нарóд Atatürk döneminde Türk halkı bağımsız-
борóлся за своё освобождéние. lığı için savaştı.
Отдáй емý кнEгу при встрéче, Karşılaştığında ona kitabı verir misin,
пожáлуйста. lütfen.
(2) При edatı, bir yerin
hemen YANI BAŞINDA,YAKININDA bulunan başka bir yeri
bildirmede kullanılır. Bu durumda где? (nerede?) sorusuna cevap olmaktadır.
При шкóле был дéтский
сад. Okulun yanı başında bir çocuk bahçesi
vardı.
При фáбрике есть небольшóй Fabrika yakınında bir mağaza var.
магазEн.
При дворцé был красEвый
парк. Sarayın yanı
başında güzel bir park
vardı.
(3) Bazı sözcükler при edatı ile ŞART ifade eden kalıplar
oluştururlar. Bu durum-
da ise при какóм услóвии? как? (hangi şartla? nasıl?) sorusuna cevap
olmaktadır.
при желáнии istek halinde, istenirse
при помóщи yardım halinde, yardım edilirse
при услóвии şartıyla, şart olursa
при налEчии ‘nin bulunması halinde, şayet bulunursa
при старáнии gayret edilirse
при поддéржки desteklenirse
При желáнии все мóгут изучEть İstenirse herkes İngilizce öğrenebilir.
англEйский язGк.
При пóмощи госудáрства нóвый Devletin yardımıyla yeni stadyum inşa
стадиóн бýдет пострóен. edilecektir.
(4) Bir eylemin gerçekleşmesi durumunda birisinin hazır
bulunması ifade edilirken
при edatı kullanılır.
Студéнты дискутEровали Öğrenciler profesörlerin önünde
при профессорáх. tartışıyorlardı.
Вчерá ýтром случEлся несчáстный Dün sabahleyin şahitlerin
слýчай при свидéтелях. huzurunda/önünde kaza oldu.
Он оскорбEл менH при друзьHх. O arkadaşların
önünde beni incitti.
(5) При edatı aşağıdaki
kalıplarla sıkça kullanılır.
при лáмпе lamba ışığı altında
при свéте ışığında
при свéте лáмпы lamba ışığı altında
при лунé ay ışığı altında
при свéте лунG lamba ışığı altında
при свéте звёзд yıldızların ışığı altında
Он дóлго рабóтал при свéте лáмпы. O, lamba ışığı altında uzun süre çalıştı.
При свéте звёзд на Землé
всё Yıldızların ışığı altında yeryüzünde her
бGло красEво. şey güzeldi
UYGULAMA - 10: Aşağıdaki cümleleri okuyunuz ve в, на, о ve при edatlarının hangi
anlamlarda kullanıldıklarını araştırınız.
1. Егó подрýга пEшет емý о своéй учёбе.
2. Слýшатели спрáшивают
профéссора о положéнии в РоссEи.
3. Нóвый инженéр во
врéмя рабóты забывáл об óтдыхе.
4. ЖурналEст сообщEл рáдостную нóвость
об успéхе нáшей комáнды.
5. При перевóде Lтого диалóга мы
пóльзовались рýсским словарём.
6. При жEзни родEтелей он нéсколько
раз приезжáл в роднýю дерéвню.
7. Интерéсная речь
продолжáлась на рýсском языкé во врéмя
конферéнции.
8. В большóм зáле рýсский пианEст игрáл на пианEно, точь-в-точь как егó отéц.
9. При коммунEзме РоссEя былá отстáлой
странóй.
10. Лéтом я хочý путешéствовать по нóвой странé и осóбенно отдохнýть на
УкраEне недалекó от Одéссы.
11. Он никáк не решáлся признáться ей в любвE.
12. Когдá мы бGли в Ялте, мы учáствовали в соревновáнии по
волейбóлу.
13. Я ни чуть не сомневáюсь в правдEвости егó истóрии.
14. Профéссор основáл своE вGводы на провéренных дáнных.
15. “Я вéрю в твоI побéду,” - сказáл ей отéц пéред кóнкурсом.
В VE НА EDATLARININ YER
BİLDİRMEDE KULLANILMALARI
В ve на edatları bazı durumlarda aynı anlamda YER
ve YÖN bildirirler. Doğru edatın
seçimi, birlikte kullanılacağı isme bakarak tespit edilir. Zira bazı isimler YER ve YÖN bildirmede bu
iki edattan yalnızca birisi ile kullanılırlar. Aşağıda bu isimlerin bir listesi fiil ve
edatlarla birlikte verilmiştir.
рабóтать в магазEне (mağazada çalışmak)
в учреждéнии (büroda/dairede çalışmak)
в больнEце (hastanede çalışmak)
в библиотéке (kütüphanede çalışmak)
на стáнции (istasyonda çalışmak)
на завóде (büyük fabrikada çalışmak)
на пóчте (postanede çalışmak)
на вокзáле (garda çalışmak)
на фáбрике (fabrikada çalışmak)
на телегрáфе (telgrafta çalışmak)
на строEтельстве/стрóйке (inşaat kompleksinde/inşaatta çalışmak)
на произвóдстве (fabrikada çalışmak)
учEться в шкóле (okulda öğrenim görmek)
в пHтом клáссе (beşinci sınıfta öğrenim görmek)
в инститýте (enstitüde öğrenim görmek)
в университéте (üniversitede öğrenim görmek)
в тéхникуме (teknik okulda öğrenim görmek)
в акадéмии (akademide öğrenim görmek)
на вторóм кýрсе (ikinci kursta öğrenim görmek)
на юридEческом факультéте (Hukuk Fakültesinde öğrenim görmek)
на кýрсах мехáников (teknisyen kursunda öğrenim görmek)
быть в кинотеáтре/кинó (sinemada olmak)
в теáтре (tiyatroda olmak)
в клýбе (kulüpte olmak)
в цEрке (sirkte olmak)
на концéрте (konserde olmak)
на спектáкле (temsilde olmak)
на вечéрнем сеáнсе (akşam seansında olmak)
на урóке (derste olmak)
на лéкции (üniversite
dersinde olmak)
на занHтиях (sınıfta olmak)
на семинáре (seminerde olmak)
на собрáнии (toplantıda olmak)
на экскýрсии (gezide olmak)
на вGставке (sergide olmak)
жить в дерéвне (köyde yaşamak)
в гóроде (şehirde yaşamak)
в переýлке (ara sokakta yaşamak)
в СибEри (Sibirya’da yaşamak)
в Крымý (Kırım’da yaşamak)
в Белорýссии (Beyaz Rusya’da yaşamak)
в РумGнии (Romanya’da yaşamak)
на ýлице (sokakta yaşamak)
на плóщади (meydanda yaşamak)
на Iге (güneyde yaşamak)
на востóке (doğuda yaşamak)
на сéвере (kuzeyde yaşamak)
на зáпаде (batıda yaşamak)
на Кавкáзе (Kafkasya’da yaşamak)
на УкраEне (Ukrayna’da yaşamak)
быть в садý (bahçede olmak)
в лесý (ormanda olmak)
в пáрке (parkta olmak)
в нáшей странé (bizim memlekette
olmak)
в Lтой мéстности (bu bölgede olmak)
в тюрьмé (hapiste olmak)
на свобóде (özgür olmak)
на рóдине (vatanında olmak)
на фрóнте (cephede olmak)
на стадиóне (stadyumda olmak)
на рGнке/базáре (pazarda olmak)
на бульвáре (bulvarda olmak)
UYGULAMA - 11: Aşağıdaki cümlelerin в ve на edatlarının hangi anlamlarda kullanıldıklarını araştırınız.
1. МоH дочь ýчится в шкóле.
2. В какóм клáссе онá
ýчится?
3. Онá ýчится на пéрвом
кýрсе.
4. Вчерá вéчером моE родEтели бGли на концéрте.
5. Все студéнты прEбыли на урóк вóвремя.
6. МоH сестрá рабóтает в
больнEце.
7. Стáрый стóрож живёт в
переýлке.
8. Гид встрéтил турEстов на стáнции.
9. О чём онE спóрили на семинáре?
10. В лесý бGло мнóго дерéвьев.
11. Садóвники разговáривали в садý.
12. На берегý был мáленький дóмик.
13. На плóщади собрáлись лIди.
14. Нáши солдáты бGли готóвы на фрóнте.
15. Ялта нахóдится в Крымý.
16. На Кавкáзе мнóго людéй живýт сто лет.
17. Зáвтра на стадиóне бýдет наш прáздник.
18. В нáшей странé все жEли тяжелó при войнé.
19. Он бýдет ждать её на останóвке автóбуса.
20. ОнE бGли в теáтре на спектáкле.
UYGULAMA - 12: Bu cümlelerde EDATLI HAL’in
kullanılışını inceleyerek, anlamını bilmediğiniz sözcükler için sözlüğe
bakınız.
1. Пýшкин любEл отдыхáть в дóме óтдыха на Кавкáзе.
2. Днём в магазEнах бывáет мнóго покупáтелей.
3. Утром рабóчие дóлго
ждут автóбуса.
4. Зáвтра мы летEм в Москвý на самолёте.
5. Шкóльники игрáли в
футбóл в садý.
6. Мы бGли в кинотеáтре на вечéрнем сеáнсе.
7. Сегóдня мой друг
уезжáет на машEне в КEев.
8. ОнE случáйно встрéтились
на ýлице.
9. У нас на рóдине ужé
веснá.
10. Вéчером инженéры поýжинали в столóвой на стрóйке.
11. Пéред урóком нóвый учEтель был в большóм волнéнии.
12. В послéдние гóды своéй жEзни Lтот писáтель написáл мнóго фантастEческих расскáзов.
13. Чéрез пять мéсяцев все студéнты свобóдно разговáривали на турéцком
языкé.
14. При желáнии онá смóжет вGучить нóвый диалóг.
15. Мать всегдá спрáшивала о здорóвье своегó сGна.
16. Он родEлся в январé, в тGсяча девятьсóт шестьдесHт трéтьем годý.
17. В газéтах востóрженно отзывáлись о москóвских теáтрах.
18. Он плóхо говорEл обо мне при моéй женé.
19. При царEзме во всех местáх
РоссEи бGло тяжелó жить.
20. Студéнты сидHт в аудитóрии и пEшут сочинéние о Москвé.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder